Sống và làm việc có trách nhiệm luôn là điều cần thiết và được coi là thước đo của sự trưởng thành và chín chắn. Vậy bạn có hiểu trách nhiệm là gì không? Làm thế nào để trở thành người có trách nhiệm, có ích cho xã hội? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết những câu hỏi này.
Mục Lục Bài Viết
Trách nhiệm là gì?
Định nghĩa về trách nhiệm
Trong cuộc sống, bất kể chúng ta làm gì đó cũng sẽ cần đến một thứ gia vị. Đó không phải là những giá trị chân – thiện – mỹ mà người ta phải dành cả tuổi thanh xuân để theo đuổi. Đây cũng không phải là lễ – nhân – nghĩa – trí – tín mà chúng ta phải học cả đời. Gia vị này tuy đơn giản nhưng lại góp phần làm cho cuộc sống ý nghĩa hơn, tốt đẹp hơn. Đó là hai từ “trách nhiệm”. Vậy định nghĩa trách nhiệm là gì?
Hiện nay, có rất nhiều khái niệm về trách nhiệm – cụm từ có tên tiếng Anh là Responsibility. Hiểu một cách đơn giản nhất, trách nhiệm là mỗi người khi làm một việc gì đó cần phải có ý thức về việc mình làm.
Trách nhiệm sẽ luôn là gánh nặng đối với con người. Tuy nhiên, nó đóng một vai trò trong việc giúp chúng ta phát triển và cải thiện. Những người sống có trách nhiệm sẽ luôn được tôn trọng, dễ đạt được thành công trong cuộc sống.
Chẳng hạn, trách nhiệm là khi mình sai và biết nhận lỗi, là việc mình không làm cha mẹ và gia đình buồn lòng, đau lòng. Hay khi bạn nhận ra mình cần phải là trụ cột của gia đình, đó cũng là biểu hiện của việc biết sống có trách nhiệm,… Chẳng phải điều gì quá to tát, trách nhiệm đôi khi chỉ cần thể hiện qua suy nghĩ và hành động nhỏ trong cuộc đời của mỗi con người.
Các loại trách nhiệm phổ biến
Trách nhiệm của mỗi người sẽ khác nhau tùy theo hoàn cảnh và trường hợp cụ thể. Trong đó có 3 loại trách nhiệm chính mà mọi người cần biết:
- Trách nhiệm chủ động: có thể hiểu đây là sự tự giác thực hiện trách nhiệm của mình, xuất phát từ ý thức, suy nghĩ bên trong con người. Chủ động có nghĩa là bạn ý thức được mình đã làm gì, cần phải làm gì và đưa ra quyết định như thế nào. Với loại trách nhiệm này, bạn sẽ luôn sẵn sàng gánh chịu hậu quả gây ra.
- Trách nhiệm thụ động: đây là việc bạn thực hiện trách nhiệm nhưng có sự tác động từ bên ngoài mà không xuất phát từ mong muốn, ý thức bên trong. Có thể hiểu là bạn bè, đồng nghiệp khuyên nhủ, động viên,… bạn làm một việc gì đó để hoàn thành trách nhiệm.
- Trách nhiệm giả tạo: loại này chủ yếu là bên ngoài thực hiện trách nhiệm, còn bên trong hoàn toàn không muốn, có nhiều vấn đề nhưng vì lý do nào đó vẫn phải làm.
Tại sao chúng ta cần phải sống có trách nhiệm?
Việc chúng ta sống có trách nhiệm hay không sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến chúng ta cả trong công việc lẫn cuộc sống hàng ngày.
Trong công việc
Thúc đẩy bản thân để đạt được mục tiêu của mình
Bạn đã có trong tay một mục tiêu, nhưng không tránh khỏi cảm giác chán nản và từ bỏ trên hành trình chinh phục mục tiêu đó. Chắc hẳn khi gặp khó khăn, bạn luôn cần một chất xúc tác để tiếp tục hoàn thành chặng đường còn dang dở và tìm ra giải pháp tốt nhất. Trách nhiệm là một đòn bẩy mạnh mẽ. Những người có trách nhiệm sẽ luôn lập kế hoạch rõ ràng, thiết lập các ưu tiên và bám sát mục tiêu. Sự trì hoãn hay hưởng thụ hoàn toàn không xuất hiện trong kế hoạch của họ.
Đạt được sự tin tưởng
Người có trách nhiệm luôn đảm bảo mọi công việc đều được hoàn thành xuất sắc, dù là việc nhỏ nhất. Từ việc luôn có mặt tại văn phòng, đúng giờ hẹn cho đến việc nhất quán tuân thủ lịch trình làm việc. Họ coi những hành động đó chỉ là một việc đơn giản, một thói quen. Vì vậy, những người xung quanh sẽ dành cho họ sự tín nhiệm cao và sẽ không ngần ngại giao cho họ phụ trách những nhiệm vụ hay dự án lớn.
Mối quan hệ lâu dài được xây dựng trên sự tin tưởng. Vì vậy, trở thành người có trách nhiệm cũng là cách để xây dựng những mối quan hệ bền vững, chất lượng hơn. Đặc biệt, một nhà quản trị sẽ càng nhận được sự tôn trọng và yêu mến từ nhân viên nếu thể hiện tinh thần trách nhiệm trong công việc.
Ảnh hưởng tích cực đến đồng đội, tổ chức
Mỗi cá nhân làm việc có trách nhiệm thì hiệu quả và năng suất chung của tổ chức, doanh nghiệp sẽ được nâng cao. Khi nhân viên có thể lan tỏa tinh thần trách nhiệm cho nhau, tập thể trở nên vững mạnh, nâng cao tinh thần và cùng nhau chinh phục mọi mục tiêu. Lan tỏa tinh thần trách nhiệm đến mọi người xung quanh.
Đừng bao giờ cho rằng việc bạn chỉ tập trung vào mục tiêu của mình và chịu trách nhiệm về các hoạt động chung là không quan trọng đối với bạn. Như vậy, bạn đã hiểu sai về tinh thần trách nhiệm cũng như tinh thần làm việc nhóm. Những người xung quanh sẽ không đánh giá cao bạn và điều này ảnh hưởng rất nhiều đến sự nghiệp của bạn.
Trong cuộc sống hàng ngày
Không chỉ trong công việc mà cả trong cuộc sống hàng ngày bạn cũng cần phải có trách nhiệm. Bạn sẽ cần phải sống sao cho có trách nhiệm với bản thân, gia đình hoặc toàn xã hội.
Trách nhiệm với bản thân
Sống có trách nhiệm với chính mình chắc chắn là điều mà ai cũng cần phải làm. Bạn sẽ cần phải không ngừng cố gắng để đạt được điều mình mong muốn, tích lũy những kinh nghiệm để phục vụ cho hiện tại và tương lai. Vì khi bạn phát triển tốt, bạn sẽ luôn phải đối mặt với những gì mình đã làm, thậm chí là sai. Chịu trách nhiệm với bản thân là yếu tố quan trọng để bạn thành công, tạo nên một cuộc sống ý nghĩa.
Trách nhiệm với gia đình
Gia đình là nơi ta sinh ra và lớn lên, là người đã luôn ở bên, đồng hành cùng sự phát triển của mỗi người. Trách nhiệm với gia đình ở đây chỉ đơn giản là làm cho mọi người vui vẻ, không lo lắng lâu dài, làm tròn chữ hiếu. Đó cũng là việc chăm sóc, nuôi dưỡng và chu cấp cho gia đình.
Trách nhiệm xã hội
Xã hội là nơi con người được sống và phát triển toàn diện. Có trách nhiệm với xã hội thể hiện ở việc bạn tích cực tham gia các hoạt động, tuân thủ pháp luật, không làm những việc sai trái ảnh hưởng đến mọi người xung quanh. Khi bạn sống có trách nhiệm với xã hội, bạn đã góp phần tạo nên một cuộc sống tốt đẹp và ý nghĩa hơn.
Các biểu hiện của người sống có trách nhiệm
Như đã nói, trách nhiệm là rất quan trọng đối với chúng ta trong mọi tình huống. Vậy bạn có phải là người có trách nhiệm? Nêu những biểu hiện của sống có trách nhiệm?
Luôn tôn trọng thời gian
Một người trưởng thành, có trách nhiệm sẽ luôn ý thức được vấn đề thời gian. Điều này thể hiện ở việc bạn biết cách quản lý thời gian của mình, sử dụng chúng hợp lý và hữu ích. Đây là một khía cạnh đặc biệt quan trọng trong cuộc sống ngày nay. Thật vậy, nếu bạn không coi trọng thời gian của mình, sử dụng nó vào những việc vô bổ, lãng phí thì sẽ khó đạt được thành công.
Biết nhận sai khi phạm lỗi lầm
Với những người sống có trách nhiệm, họ sẽ biết thừa nhận lỗi lầm, đồng thời biết sửa chữa những lỗi lầm mà mình đã gây ra. Điều này không có gì đáng xấu hổ và thậm chí còn giúp phát triển bản thân tốt hơn. Những sai lầm chúng ta mắc phải sẽ trở thành bài học quý giá, là kinh nghiệm để chúng ta biết cách tránh xa trong tương lai. Một người sống có trách nhiệm sẽ luôn ý thức được điều đó.
Không đổ lỗi cho hoàn cảnh
Phàn nàn quá nhiều, thường xuyên phàn nàn là biểu hiện của một người thiếu tinh thần trách nhiệm, nhất là với bản thân. Nhiều người thường phàn nàn về công việc, thời tiết, hay đổ lỗi cho người khác, cho hoàn cảnh,… Đối với người có trách nhiệm, thay vì kêu ca, họ sẽ tự tìm cách giải quyết, khắc phục vấn đề.
Biết lập kế hoạch trong mọi vấn đề
Khi sống có trách nhiệm, bạn sẽ luôn mong muốn đạt được kết quả cao trong công việc, từ đó đặt mục tiêu lên kế hoạch rõ ràng. Khi đã đặt trách nhiệm lên hàng đầu, bạn sẽ luôn ý thức được rằng sẽ không được phép mắc sai lầm và nó có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác. Vì vậy, những người có trách nhiệm sẽ luôn chủ động để mọi thứ trở nên tốt nhất.
Luôn biết cách tập trung
Sự tập trung sẽ mang lại hiệu quả cao khi bạn thực hiện bất kỳ công việc gì. Những người biết đặt mục tiêu khi làm việc, tập trung hoàn thành nó là thể hiện trách nhiệm của mình. Đây có thể là người rất cầu toàn, không bao giờ muốn làm sai điều gì, làm chậm dù là việc nhỏ nhất. Biểu hiện này cũng cho thấy người này dễ đạt được thành công.
Làm thế nào để trở thành một người có trách nhiệm?
Có thể thấy sống có trách nhiệm là điều rất quan trọng đối với mỗi chúng ta trong cuộc sống. Nó vừa là yếu tố giúp chúng ta hoàn thiện bản thân, vừa giúp xã hội sống ý nghĩa và tích cực hơn. Vậy làm thế nào bạn có thể trở thành một người có trách nhiệm?
Học cách rèn luyện tính kỷ luật
Kỷ luật là điều kiện tiên quyết để sống có trách nhiệm. Điều này có nghĩa là bạn sẽ cần học cách nhận ra công việc của mình cần phải như thế nào? Thứ tự của công việc là gì và sẽ mất bao lâu để hoàn thành nó?…
Nghe có vẻ quá nghiêm khắc, nhưng điều đó là cần thiết để đảm bảo cuộc sống và công việc trở nên kỷ luật hơn. Để có tính kỷ luật này, bạn sẽ cần xác định cho mình những mục tiêu rõ ràng, làm sao để hoàn thành công việc mà không bị phân tâm? Nhìn chung, bạn nên có một kế hoạch đầy đủ theo ngày, tuần, tháng,…
Học cách giải các bài toán khó
Khi muốn trở thành người có trách nhiệm, bạn sẽ phải biết cách xử lý những vấn đề của bản thân hoặc những vấn đề của bản thân. Trong cuộc sống sẽ có những khó khăn và thử thách. Nếu bạn cứ sa ngã, bạn cuống cuồng tìm sự giúp đỡ, than thở, trì trệ thì bạn không chịu trách nhiệm.
Vì vậy, trước những khủng hoảng đó, hãy học cách tự mình tìm ra giải pháp. Trước hết, bạn cần bình tĩnh để nhìn nhận vấn đề, tìm nguyên nhân để xử lý cho phù hợp. Hãy coi thất bại là bài học quý giá để phát triển bản thân ngày một hoàn thiện hơn.
Học cách quản lý tài chính của bạn
Nhiều người cho rằng tiền không liên quan gì đến việc sống có trách nhiệm? Tuy nhiên, thực tế chứng minh, những người có khả năng quản lý tài chính tốt và thông minh là những người sống luôn đề cao tinh thần trách nhiệm.
Có khả năng quản lý chi tiêu, ngồi làm việc với hàng đống hóa đơn, lên danh sách những thứ cần mua, lên kế hoạch cụ thể, khoa học thì nhất định sẽ có tư duy và nhận thức tốt về cuộc sống. Đây là biểu hiện rất rõ của những người có trách nhiệm ngày nay mà các bạn cần học hỏi.
Thực hiện nghiêm túc những lời phê bình
Không ai hoàn hảo cả, chắc chắn sẽ có lúc chúng ta làm việc hay thể hiện điều gì đó khiến người khác không hài lòng. Là những người có trách nhiệm, bạn cần học cách tự đánh giá vấn đề của mình, tiếp thu ý kiến của mọi người. Từ đó, bạn sẽ tiếp thu và sửa chữa cho phù hợp, giúp bản thân ngày càng tiến bộ.
Tuyệt đối không trì hoãn
Có thể thấy, những người sống thiếu trách nhiệm sẽ luôn tìm cách đùn đẩy hoặc trì hoãn công việc. Nếu muốn sống có trách nhiệm, nhất định bạn sẽ phải loại bỏ ngay suy nghĩ này. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất không chỉ thể hiện bạn là người có trách nhiệm mà còn là bước đệm dẫn đến thành công. Người hết lần này đến lần khác trì hoãn, trì hoãn mọi việc sẽ không bao giờ tiến xa được trên con đường sự nghiệp cũng như trong cuộc sống.
Hi vọng qua những chia sẻ trong bài viết, bạn sẽ hiểu rõ hơn về khái niệm trách nhiệm là gì cũng như những vấn đề xoay quanh nó. Từ đó luôn cố gắng học hỏi, hoàn thiện và trở thành một người có trách nhiệm hơn.
