Khi phạm sai lầm, người ta thường tự nhắc mình “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”. Vậy Tiên trách kỷ hậu trách nhân là gì? Và làm thế nào để áp dụng nó trong thực tế?
Mục Lục Bài Viết
Tiên trách kỷ hậu trách nhân là gì?
“Tiên trách kỷ hậu trách nhân” là câu nói vô cùng ý nghĩa của những người cha dạy con cách sống, cách tu dưỡng đạo đức. Hiểu một cách đơn giản “Tiên trách kỷ, trách kỷ bản thân” là khi gặp khó khăn, trở ngại trong cuộc sống, bạn không nên trách móc, đổ lỗi cho người khác mà nên cân nhắc, nhìn lại bản thân mình trước. Đây là một câu nói có ý nghĩa rất sâu sắc và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau:
- Tiên trách kỷ hậu trách nhân tiếng Trung: 先责己、后责人 (xiān zé jǐ hòu zé rén).
- Tiên trách kỷ hậu trách nhân tiếng Anh là: Responsible first century, the post’s responsibilities.
- Tiên trách kỷ hậu trách nhân tiếng Hàn: 책임감 있는 1세기, 포스트의 책임.
Qua câu nói này, ông cha ta muốn nhắn nhủ con cháu rằng nếu gặp khó khăn, vấp ngã thì hãy nhìn lại vấn đề của mình trước khi phán xét, đổ lỗi cho người khác. Nhìn lại mình lúc khó khăn sẽ là cơ hội để bạn nhìn ra điểm mạnh, điểm yếu của mình. Khi bạn đã nỗ lực hết mình, cố gắng hết sức mà vẫn không đạt được kết quả như mong muốn thì hãy nghĩ đến những tác động từ bên ngoài.
Làm thế nào để ngừng đổ lỗi cho người khác?
Hiện nay, trong cuộc sống hiện đại, hầu hết mọi người đều sống trái ngược với câu nói “Tiên trách kỷ, hậu trách nhânn”. Chính nỗi sợ bị đổ lỗi, sợ thừa nhận sự yếu kém của bản thân đã khiến chúng ta đổ lỗi cho những tác động bên ngoài một cách vô thức. Vậy làm thế nào để khắc phục tình trạng này? Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn rèn luyện lối sống có trách nhiệm:
Thay đổi suy nghĩ của bạn
Khi gặp vấn đề trong cuộc sống, bạn có thói quen đổ lỗi vì luôn mang tâm lý nạn nhân, thiếu chủ động trong mọi tình huống. Nếu bạn muốn từ bỏ thói quen “trách nhân trước khi trách kỷ” thì bạn phải thay đổi suy nghĩ của chính mình. Khi có vấn đề gì, hãy nhìn lại bản thân và chịu trách nhiệm về những gì mình đã làm. Bạn cần có tư duy chủ động, không để những thứ xung quanh ảnh hưởng đến quyết định và hành động của mình.
Thay đổi từ từ
Bạn đã bao giờ nghĩ: “Dạo này hàng xóm ồn ào quá, mình chẳng học được gì”, “Dạo này trời mưa quá, tập thể dục không thích hợp” hay những câu khẳng định như “Nếu bố mẹ cho con đi học thì con đã không vất vả như vậy”… Đây là những biểu hiện của hành vi đổ lỗi mà chúng ta thường gặp.
Vì vậy, phải thay đổi ngay từ những điều nhỏ nhất. Bạn phải chú ý kiểm soát suy nghĩ của mình theo hướng tích cực, đặt người khác hoặc sự vật khác làm trọng tâm và bản thân ở thế bị động. Theo thời gian, bạn sẽ thay đổi suy nghĩ của mình.
Thay đổi hành động
Nếu bạn quen đổ lỗi cho hoàn cảnh, đổ lỗi cho người khác thì những gì bạn làm chỉ là đổ lỗi cho người khác và luôn nghĩ rằng mình không thể tác động được. Kết quả là bạn thường không thể thừa nhận điểm yếu của mình và sửa chữa chúng. Muốn tiến bộ thì phải nhìn lại mọi việc, tìm hiểu kỹ nguyên nhân và tự khắc phục để không mắc phải sai lầm đó nữa..
“Tiên trách kỷ” giúp bạn hoàn thiện bản thân
“Tiên trách kỷ, hậu trách nhân” quả thực là bài học sâu sắc giúp mỗi người sống chủ động hơn. “Tự chịu trách nhiệm” là cách tự vấn bản thân, xem mình sai ở đâu, yếu kém ở đâu để từ đó khắc phục. Như vậy, chúng ta sẽ không ngừng phát triển hơn về tư duy, nhân cách, đạo đức.
Dù khó khăn hay thuận lợi đến với bạn như thế nào, hãy luôn nghĩ mình là nguyên nhân chính. Tự nhìn lại bản thân mang đến cho bạn cơ hội giúp bạn giải quyết vấn đề của chính mình, nâng cao giá trị của bản thân. Khi biết “tiên trách kỷ hậu trách nhân” thì bạn sẽ trở thành người đáng được tôn trọng, tin cậy và khâm phục.
Hy vọng với những chia sẻ trên đã giúp bạn hiểu được tiên trách kỷ hậu trách nhân là gì, từ đó có thể hình thành văn hóa ứng xử cũng như thói quen sống văn minh hơn.
