Bài viết là kết quả tìm hiểu kinh nghiệm dẫn tới thành công của một số hệ sinh thái khởi nghiệp trên thế giới, từ đó đưa ra những đề xuất cụ thể để tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động của startup tại Việt Nam.
Hệ sinh thái khởi nghiệp là gì?
Khái niệm về hệ sinh thái khởi nghiệp gần đây được sử dụng rộng rãi trong ngữ cảnh sáng tạo và kinh doanh. Mặc dù không có định nghĩa riêng, chính thức về hệ sinh thái khởi nghiệp và thuật ngữ này được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, song về cơ bản, nó đề cập đến một khu vực địa lý cụ thể hoặc “điểm nóng” (ví dụ như Thung lũng Silicon) với sự tập trung đông đảo các công ty và doanh nghiệp khởi nghiệp.
Phạm vi của hệ sinh thái khởi nghiệp có thể thay đổi từ một vài tòa nhà cho đến cả một quốc gia. Ví dụ, Báo cáo Xếp hạng Hệ sinh thái Khởi nghiệp Toàn cầu, được coi là phân tích tổng hợp quốc tế toàn diện nhất, định nghĩa hệ sinh thái khởi nghiệp là “một khu vực đô thị hoặc khu vực địa lý (bán kính khoảng 100km) có sử dụng chung các nguồn lực” .
Giống như các hệ sinh thái tự nhiên, chẳng hạn rừng nhiệt đới, một đặc điểm của hệ sinh thái khởi nghiệp là sự phụ thuộc lẫn nhau (hoặc “có chung đời sống”) của các thực thể khác nhau trong hệ sinh thái đó. Nói cách khác, các hệ sinh thái không phải là các cá nhân hoặc nhóm các nhân, mà là mối quan hệ giữa họ. Các đặc điểm này cũng phân biệt hệ sinh thái với các khái niệm khác như là cụm.
Các thành viên chính của hệ sinh thái khởi nghiệp rõ ràng là các doanh nghiệp khởi nghiệp. Các thành viên khác được coi là một phần của hệ sinh thái, bao gồm: các quỹ và các nhà đầu tư, các vườn ươm, các chương trình tăng tốc khởi nghiệp (accelerator) và các nhà cung cấp dịch vụ khác (cả nhà nước và tư nhân) cũng như các quá trình, các sự kiện và các thực thể khác (như các cuộc gặp gỡ trao đổi, các cuộc thi).
Một số kinh nghiệm quốc tế
Hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam còn tương đối non trẻ trong quá trình phát triển, do đó các hệ sinh thái đang phát triển tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng có thể học hỏi từ kinh nghiệm ở các nước trên thế giới. Phần này sẽ nghiên cứu ba hệ sinh thái từ các lục địa khác nhau với thành công cũng rất khác nhau, đó là: New York, Singapore và Amsterdam. Tác giả sẽ trình bày tổng quan về mỗi hệ sinh thái và diễn giải các chính sách, các chương trình và công cụ chính được sử dụng để hỗ trợ hệ sinh thái.
New York
New York thường xuyên được xếp vào một trong những hệ sinh thái phát triển nhất thế giới. Trong thập niên vừa qua, New York ngày càng trở nên nổi tiếng vì là một thành phố công nghệ cao. Ước tính, hệ sinh thái công nghệ của New York bao gồm 291.000 công việc về công nghệ, tạo ra 541.000 việc làm nói chung, chiếm 12,6% tổng số việc làm trong thành phố.
Số lượng các doanh nghiệp khởi nghiệp tập trung vào công nghệ hoặc liên quan đến công nghệ cũng tăng nhanh và các công ty này tạo ra một tỷ trọng đáng kể các doanh nghiệp khởi nghiệp trong hệ sinh thái. Đáng chú ý là vốn đầu tư mạo hiểm liên quan đến công nghệ ở New York cũng tăng lên giai đoạn 2007-2011, trong khi các khu vực dẫn đầu về công nghệ khác ở Mỹ đang đối mặt với sự sụt giảm về đầu tư mạo hiểm. Mặc dù Thung lũng Silicon đang là trung tâm công nghệ hàng đầu ở Mỹ, New York vẫn có tầm quan trọng trong lĩnh vực công nghệ và có tác động lớn đối với hệ sinh thái khởi nghiệp của thành phố.
Cũng liên quan đến xếp hạng cao của thành phố, New York có rất nhiều thế mạnh và chỉ có một chút yếu điểm liên quan đến khả năng và sự sẵn sàng đứng ra chủ trì và phát triển một hệ sinh thái khởi nghiệp sôi động. Là một trong những trung tâm tài chính của thế giới, không có gì đáng ngạc nhiên rằng, một trong những thế mạnh dễ thấy nhất của New York là tiếp cập vốn.
Thành phố cũng có kết cấu hạ tầng vững chắc cho kinh doanh, thị trường vươn xa tính theo GDP của hệ sinh thái địa phương cũng như việc tiếp cận khách hàng tại các thị trường quốc tế. Những điểm mạnh khác của hệ sinh thái New York bao gồm kinh nghiệm khởi nghiệp dày dặn, có nghĩa là sở hữu nhiều cố vấn khởi nghiệp và những nhà sáng lập đã có kinh nghiệm khởi nghiệp trước đây, cũng như kinh nghiệm về phê duyệt và cấp vốn cho các startup.
Xét đến khía cạnh chất lượng, chi phí và mức độ sẵn có của các nhân tài kỹ thuật, New York là một trong 10 thành phố hàng đầu thế giới. Điểm yếu nhất của thành phố này là môi trường pháp lý, tức là không phải lúc nào cũng ủng hộ các mô hình kinh doanh mới và sáng tạo như Airbnb (dịch vụ chia sẻ chỗ ở thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, điện thoại di động…) và Uber.
Digital.NYC, trung tâm trực tuyến chính thức của hệ sinh thái khởi nghiệp và công nghệ New York, có gần 8.000 công ty khởi nghiệp có website riêng. Ở New York, có hơn 100 chương trình tăng tốc và ươm tạo, trong đó nhiều chương trình chuyên sâu vào một lĩnh vực tập trung nào đó (ví dụ một ngành cụ thể, các chủ doanh nghiệp là nữ…), và các công ty và doanh nghiệp khởi nghiệp có hơn 120 nơi làm việc và không gian làm việc chung để lựa chọn. Đồng thời, các lựa chọn cấp vốn cũng rất đa dạng bởi có đến hơn 200 quỹ mạo hiểm, nhà đầu tư thiên thần và các cơ hội tài trợ khác trong thành phố.
Mặc dù sự sôi động của hệ sinh thái khởi nghiệp New York dựa vào hoạt động của các thành phần tư nhân và cộng đồng khởi nghiệp (doanh nghiệp khởi nghiệp, các doanh nghiệp thiên thần, các nhà đầu tư, các chương trình tăng tốc, các cuộc họp mặt…), các chính sách và hoạt động của khu vực công cũng đóng một vai trò quan trọng.
Ngoài các chính sách hỗ trợ gián tiếp cho hệ sinh thái liên quan đến kết cấu hạ tầng, giáo dục, đại học và sức hấp dẫn chung của thành phố, cũng có một vài chính sách – cả ở cấp độ bang và cấp thành phố – có mục tiêu trực tiếp là hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp. Hơn nữa, bang New York còn ban hành một số chính sách và sáng kiến để hỗ trợ phát triển các hệ sinh thái khởi nghiệp trong phạm vi toàn bang.
Singapore
Singapore là một trong những trung tâm tài chính của thế giới và là một trong những trung tâm khởi nghiệp quan trọng ở Đông Nam Á. Sở hữu một môi trường kinh doanh thân thiện, vị trí địa lý thuận lợi cùng với số lượng người tiêu dùng và các tập đoàn đa quốc gia đủ lớn, Singapore trở thành một địa điểm lý tưởng cho doanh nghiệp khởi nghiệp khởi động kinh doanh. Ngày nay, đã có hàng ngàn doanh nghiệp khởi nghiệp đặt tại đây và hệ sinh thái khởi nghiệp này đang tiếp tục phát triển và mở rộng.
Thế mạnh chính của Singapore là môi trường kinh doanh, môi trường chính trị thân thiện và cơ sở hạ tầng, nền kinh tế sôi động, dễ tiếp cận thị trường quốc tế và đầu tư nước ngoài, cũng như hệ thống giáo dục chất lượng cao tạo ra nhiều nhân tài cho hệ sinh thái. Tuy nhiên, cũng có một số điểm yếu khi xét đến sự hấp dẫn của Singapore đối với các doanh nghiệp, ví dụ như chi phí sinh hoạt đắt đỏ và thị trường nội địa nhỏ.
Một trong những yếu điểm đáng ngạc nhiên nhất của hệ sinh thái là văn hóa Singapore, nơi mà các doanh nhân không có địa vị xã hội cao. Do vậy, những người trẻ tài năng gặp áp lực tìm kiếm công việc trong các công ty đa quốc gia lớn thay vì khởi nghiệp, điều này khiến cho việc thu hút những người giỏi nhất làm việc cho hệ sinh thái khởi nghiệp trở nên khó khăn – và buộc các startup Singapore phải dựa vào lực lượng lao động nước ngoài .
Hệ sinh thái khởi nghiệp của Singapore bao gồm tất cả các thành phần cần thiết cho một hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển và sôi động; có nhiều loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp, vườn ươm, chương trình tăng tốc khởi nghiệp và các lựa chọn cấp vốn. Trong những năm gần đây, hệ sinh thái này có sự tăng trưởng nhanh chóng: số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đã tăng gấp đôi từ năm 2005 đến 2013, tương ứng 24.000 lên 42.000 doanh nghiệp. Có ít nhất 20-30 chương trình tăng tốc/ươm tạo ở Singapore; số vốn sẵn sàng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ đã tăng đáng kể trong những năm gần đây; đầu tư đã tăng 5 lần từ năm 2012 đến 2015. Ngoài ra, cũng có một số lượng lớn các hiệp hội, sự kiện, cuộc thi và các không gian làm việc chung cũng như các quỹ đầu tư mạo hiểm.
Chính phủ Singapore luôn hỗ trợ tích cực cho hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia. Những sáng kiến đầu tiên được đưa ra từ những năm 1990 dưới hình thức các chương trình cấp vốn và các biện pháp khuyến khích hướng tới doanh nghiệp khởi nghiệp. Vào giữa những năm 2000, các chính sách được đẩy mạnh, giúp gia tăng các sự kiện khởi nghiệp, các vườn ươm, các chương trình tăng tốc.
Từ năm 2011 đến 2015, chính phủ Singapore đã dành hơn 11 tỷ USD để tăng cường nghiên cứu, đổi mới và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Tính đến cuối năm 2015, có trên 10 chương trình cấp vốn khác nhau (cho vay, tài trợ, góp vốn cổ phần…) cho doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như nhiều chương trình khác nhằm giúp các doanh nghiệp có được không gian làm việc văn phòng và tiếp cận các chuyên gia cố vấn. Có thể nói rằng, các chương trình hỗ trợ tài chính ở Singapore đã giúp thu hút các doanh nghiệp trong toàn khu vực đến hệ sinh thái Singapore. Một đặc điểm quan trọng trong việc thực hiện các chương trình hỗ trợ tài chính là nó không nhất thiết phải phân bổ trực tiếp cho các công ty, mà cho các thành phần khác như vườn ươm và trường học nhằm giúp xây dựng hệ sinh thái.
Mặc dù các chương trình cấp vốn có thể được coi là công cụ chính sách quan trọng nhất ở Singapore, nhưng cũng cần lưu ý rằng nước này cũng chú trọng các loại hình hỗ trợ khác.
Ví dụ, Chương trình Thẻ Doanh nhân Singapore (EntrePass) được khởi động năm 2004 để thu hút các doanh nghiệp nước ngoài tới Singapore. Một ví dụ khác về hỗ trợ phi tài chính là sáng kiến Accreditation@IDA, nhằm chứng nhận các công ty công nghệ ở giai đoạn đầu của Singapore “có đủ tiêu chuẩn để đáp ứng cho chính phủ và các doanh nghiệp lớn”, và “xây dựng hệ sinh thái kỹ nghệ để phát triển kinh tế, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, xây dựng nhiều sản phẩm sáng tạo và các công ty công nghệ có thể mở rộng ở nước ngoài”.
Chương trình ACE (Cộng đồng Hành động vì Doanh nghiệp) do Chính phủ chủ trì là một sáng kiến nhằm củng cố văn hóa và cộng đồng khởi nghiệp ở Singapore. Mục đích là cung cấp nguồn lực và mạng lưới cho các doanh nghiệp triển vọng, đại diện cho doanh nghiệp và vận động cho các thay đổi chính sách phù hợp. Chương trình này cũng hỗ trợ khởi nghiệp tại các trường học và trong giới trẻ.
Singapore đã xây dựng được những thể chế đủ mạnh để thực thi các chính sách về đổi mới và khởi nghiệp. Ví dụ, Quỹ Nghiên cứu Quốc gia (NRF) có thể xây dựng các chính sách quốc gia, các kế hoạch và chiến lược cho nghiên cứu, đổi mới, cũng như các quỹ, sáng kiến chiến lược và xây dựng năng lực về R&D, đặc biệt thông qua chương trình Khuôn khổ Quốc gia về Sáng kiến và Doanh nghiệp (NFIE). NFIE bao gồm một loạt các chương trình được thiết kế cụ thể cho doanh nghiệp khởi nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp. Trong đó, gồm các quỹ mạo hiểm giai đoạn đầu, qua đó NRF đầu tư với các quỹ mạo hiểm (tỷ lệ 1:1) ở các công ty công nghệ ở Singapore. Một công cụ khác là chương trình ươm tạo công nghệ, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp khởi nghiệp được ươm tạo bởi các vườn ươm công nghệ.
Một tổ chức quan trọng khác là SPRING, trực thuộc Bộ Thương mại và Công nghệ. Cơ quan này chịu trách nhiệm “giúp các doanh nghiệp Singapore tăng trưởng và xây dựng niềm tin vào sản phẩm và dịch vụ của Singapore”. SPRING cung cấp các khoản tài trợ khác nhau và các chương trình thuế cho các công ty. Mặc dù SPRING phục vụ hầu hết các doanh nghiệp ở Singapore, nhiều chương trình tài trợ (ví dụ như Hạt giống SPRING, Chương trình Kinh doanh Thiên thần và Chương trình Khởi nghiệp ACE) được thiết kế cho khởi nghiệp và các thành phần khác trong hệ sinh thái. Thông qua việc phối hợp với các cơ quan nhà nước và các đối tác trong các ngành, SPRING cũng vận hành một cổng thông tin cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa để cung cấp các thông tin về pháp luật kinh doanh, hỗ trợ của chính phủ, các thông tin cụ thể theo ngành.
Tổ chức quan trọng thứ ba là Cơ quan phát triển Thông tin và Truyền thông Singapore (IDA), một đơn vị tự chủ trực thuộc Bộ Thông tin Truyền thông. Cơ quan này có nhiệm vụ “xây dựng công nghệ và viễn thông ở Singapore nhằm phục vụ người dân ở mọi lứa tuổi và các công ty thuộc mọi quy mô”. Cơ quan này hỗ trợ sự phát triển của các công ty công nghệ sáng tạo, các doanh nghiệp khởi nghiệp và phát triển một “hệ sinh thái viễn thông sôi động, nơi mà các công ty đa quốc gia và các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực thông tin truyền thông”. IDA cũng hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu. Một công cụ quan trọng của việc hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp (công nghệ) là Công ty Đầu tư Thông tin truyền thông (IIPL), một công ty con của IDA.
Amsterdam
Amsterdam có một hệ sinh thái khởi nghiệp sôi động và đang phát triển, đây là một trong những hệ sinh thái lớn nhất ở châu Âu. Điểm mạnh của Amsterdam là nằm ở vị trí địa lý trung tâm, môi trường quốc tế, hệ thống giáo dục cao cấp tạo ra lực lượng lao động trí thức và đủ khả năng thử nhiệm các sản phẩm và dịch vụ mới.
Điều đáng chú ý nhất trong trường hợp của Hà Lan, đó là việc hệ sinh thái không bị giới hạn ở thủ đô Amsterdam, mà còn mở rộng 13 thành phố và khu vực khác của Hà Lan nữa. Những trung tâm này được liên kết nhau, mỗi địa điểm lại tập trung vào một lĩnh vực cụ thể (ví dụ: y tế, thực phẩm và nông nghiệp, an ninh mạng…). Ngoài 13 trung tâm khởi nghiệp, Hà Lan cũng có số lượng khá lớn các công ty khởi nghiệp và các thành phần liên quan khác, như các chương trình tăng tốc khởi nghiệp, các nhà đầu tư và không gian làm việc chung.
Hệ sinh thái khởi nghiệp của Hà Lan bao gồm hơn 3.000 công ty khởi nghiệp, 300 nhà đầu tư, 40-50 chương trình tăng tốc/ươm tạo và 10 tổ chức công (bao gồm cả các trường đại học). Ngoài sự tham gia hàng ngày của các tổ chức công trong hệ sinh thái khởi nghiệp, Hà Lan cũng xây dựng hai chương trình khởi nghiệp lớn đó là Startup Delta (chương trình quốc gia) và StartupAmsterdam (sáng kiến địa phương).
Một vài năm trở lại đây, chính sách doanh nghiệp đầy tham vọng đã chuyển thành kế hoạch hành động (Kế hoạch Hành động về Kinh Doanh có Tham vọng), qua đó chính phủ ban hành một số biện pháp để hỗ trợ các startup và doanh nghiệp nói chung đạt được tham vọng của mình để tăng trưởng. Chính phủ đã dành khoản ngân sách trị giá 75 triệu Euro nhằm thúc đẩy tiếp cận vốn, kiến thức, sáng tạo và thị trường toàn cầu. Các biện pháp cụ thể bao gồm:
– Cung cấp tài chính giai đoạn đầu để các doanh nhân có thể nghiên cứu liệu một ý tưởng hay sản phẩm có khả thi về mặt kỹ thuật và phù hợp với thị trường hay không.
– Tăng cường vị thế quốc tế cho doanh nghiệp khởi nghiệp và phát triển kinh doanh và thu hút các doanh nghiệp khởi nghiệp nước ngoài đến Hà Lan thông qua sáng kiến StartupDelta.
– Cung cấp các giấy phép lưu trú tạm thời (visa khởi nghiệp) cho các doanh nghiệp không nằm trong EU, tạo cơ hội cho họ thành lập doanh nghiệp ở Hà Lan.
– Xây dựng sáng kiến Hà Lan tăng tốc (Nlevator) – một nền tảng tạo ra bởi các doanh nhân có tham vọng phát triển doanh nghiệp của mình nhanh hơn.
– Cấp vốn cho dự án Eurostar – các dự án phát triển công nghệ sáng tạo, đưa các đối tác về kinh doanh và kiến thức từ ít nhất hai nước châu Âu vào cùng tham gia.
– Cấp vốn theo chương trình Horizon 2020 của Uỷ ban châu Âu để kích thích nghiên cứu và sáng tạo ở châu Âu. Bên cạnh các sáng kiến tập trung cụ thể vào các doanh nghiệp khởi nghiệp, chính phủ Hà Lan đã có một vai trò tích cực trong việc hỗ trợ sáng tạo và kinh doanh, có một số biện pháp hỗ trợ kinh doanh cho các startup. Những biện pháp này bao gồm bảo lãnh tính dụng chính phủ, cấp vốn, tín dụng cho đổi mới sáng tạo và ưu đãi thuế cho các hoạt động R&D.
Khuyến nghị cho Việt Nam
Bức tranh startup Việt Nam chỉ mới bắt đầu nổi lên nhanh chóng trong những năm gần đây, song sự phát triển rất đáng chú ý: số lượng startup đã tăng 4 lần từ con số 400 trong năm 2012 lên 1.800 trong năm 2015. Cũng trong thời gian này, số lượng các quỹ đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam đã tăng gấp ba lần và số lượng các giao dịch cấp vốn tăng lên theo cấp số nhân. Theo xu hướng này, số lượng các dịch vụ và hoạt động của hệ sinh thái, các sự kiện khởi nghiệp, các vườn ươm danh nghiệp, chương trình tăng tốc và không gian làm việc chung đã tăng đáng kể, góp phần vào sự tăng trưởng chung của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.
Bên cạnh sáng kiến của khu vực tư nhân, Chính phủ Việt Nam cùng các nước trong khu vực cũng đã rất tích cực trong việc đưa ra các sáng kiến cấp vốn hướng đến các công ty khởi nghiệp (ví dụ sáng kiến Thung lũng Silicon Việt Nam do Chính phủ tài trợ). Đây là một sự thay đổi về chính trị khi chuyển từ tập trung vào các doanh nghiệp lớn của nhà nước sang hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở khu vực tư nhân, việc này cũng góp phần vào sự thay đổi văn hóa cần có để có thể xây dựng được hệ sinh thái khởi nghiệp mới và năng động.
Trong MBI, chúng tôi hiểu rằng Việt Nam giờ đây đã chuyển từ Giai đoạn Mới Xuất hiện sang Giai đoạn Kích hoạt, tức là đang cố gắng bắt kịp với các hệ sinh thái khác bằng cách ứng dụng các thông lệ quốc tế tốt nhất về hỗ trợ khởi nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp. Điều này đòi hỏi phải phân tích kỹ lưỡng và lập sơ đồ các thành phần trong hệ sinh thái, mối quan tâm, nhu cầu hỗ trợ chính sách của họ. Trong khi đó, Việt Nam cần tiếp tục xây dựng chính sách để củng cố các điều kiện chung cho doanh nghiệp khởi nghiệp.
Tuy nhiên, dù đã có những bước phát triển đáng chú ý trong những năm qua, startup Việt vẫn đang trong giai đoạn khởi động. Cần tiếp tục có sự ủng hộ về mặt chính trị và tạo lập môi trường văn hoá mới để hiện thực hóa đầy đủ tiềm năng của bức tranh startup Việt Nam. Dựa trên kinh nghiệm quốc tế đã phân tích ở trên, chúng tôi đề xuất bốn khuyến nghị nhằm hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam, như sau:
– Xác định, lập bản đồ và phân tích hệ sinh thái khởi nghiệp tiềm năng và các thành phần trong đó, mối quan tâm và nhu cầu hỗ trợ chính sách. Tập trung xây dựng sự phối hợp và lòng tin giữa các thành phần. Các chỉ số và mức xếp hạng hiện tại có thể cung cấp một khuôn khổ tốt và là điểm xuất phát cho nghiên cứu, nhưng cũng cần có các nghiên cứu sâu khác nữa.
– Thiết lập mục tiêu chính sách chung (ví dụ như lộ trình) và kế hoạch thực hiện (với phân bổ trách nhiệm và nguồn lực phù hợp) để hỗ trợ các hệ sinh thái khởi nghiệp. Đảm bảo sự tham gia của các bên tham gia trong khu vực tư nhân và các bên liên quan chính khác trong quá trình này.
– Áp dụng biện pháp tiếp cận tổng thể và xử lý mọi nội dung trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Tập trung vào xác định và loại bỏ các rào cản pháp luật (liên quan đến đầu tư, nhân lực, đăng ký kinh doanh, phá sản và thoái vốn), hỗ trợ văn hóa và tư duy doanh nhân cũng rất cần thiết, nhưng cần có sự phân tích kỹ càng.
– Có không gian để thử nghiệm chính sách và áp dụng biện pháp tiếp cận “kết thúc nhanh khi thất bại” trong việc thiết kế và đưa ra các chương trình và sáng kiến chính sách, tránh các thông lệ quá cứng nhắc. Áp dụng quy trình theo dõi và đánh giá để tạo thuận lợi cho việc học hỏi và cải thiện sáng kiến.
Những biện pháp trên sẽ giữ cho hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đi đúng hướng. Kinh nghiệm của Singapore và Amsterdam cho thấy, cần cung cấp khoản trợ cấp đặc biệt và ưu đãi cho các doanh nghiệp công nghệ trong nước để vượt qua những thách thức ban đầu và khó khăn sau đó. Mặt khác, cung cấp thị thực đặc biệt dành cho các doanh nghiệp nước ngoài có khả năng đưa những ý tưởng mới, chuyên môn và thậm chí cả vốn vào hệ sinh thái.
Các liên kết khu vực cũng rất quan trọng. Giống như các doanh nghiệp Hà Lan đã tìm được các kết nối ở London, Berlin và Dublin, các startup Việt Nam có thể tìm kiếm lợi ích từ việc kết nối với các hệ sinh thái ở Bangkok và Singapore, cũng như các thị trường trong khu vực ASEAN. Các chương trình phát triển khu vực tư nhân như MBI có thể hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận các hệ sinh thái và thị trường khu vực.
Ở các nước phát triển, các hệ sinh thái có thể tự vận động, nhưng ở các nền kinh tế đang phát triển thì cần có sự kết hợp hỗ trợ của chính phủ và các tổ chức phi chính phủ (development sector). Các ví dụ của New York, Singapore, và Amsterdam chứng minh rằng vế sau là đúng. Trên thực tế, các chính phủ đang tham gia tích cực trong việc xây dựng các hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới ở các nước phát triển. Việt Nam có tiềm năng lớn để hình thành các doanh nghiệp công nghệ cao, nhưng vẫn cần được thúc đẩy hơn nữa.
MBI tin tưởng một số lĩnh vực có tiềm năng lớn cho các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam, bao gồm: du lịch (công nghệ du lịch), nông nghiệp (nông nghiệp công nghệ cao), dịch vụ tài chính (công nghệ tài chính), và phát triển đô thị (xây dựng thành phố thông minh). Chúng tôi đang tích cực xây dựng hệ sinh thái đặc biệt để hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ trong các ngành dọc này. Các hệ sinh thái như vậy không chỉ thu hút sự tham gia của các đối tượng trong hệ sinh thái khởi nghiệp và chính phủ, mà còn cả các doanh nghiệp lớn và các nhà đầu tư chuyên biệt.
Trung tâm Sáng kiến Sài Gòn (SIHUB) và Vườn ươm doanh nghiệp Đà Nẵng (DNES) được thành lập bởi các chính quyền địa phương với sự hỗ trợ của MBI vào năm 2016 nhằm hỗ trợ xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp. Những vườn ươm khởi nghiệp này hình thành nên mạng lưới cố vấn, mạng lưới ngành và hỗ trợ tài chính. Ngoài ra, các vườn ươm cũng tạo ra không gian hoạt động cho doanh nghiệp mới khởi nghiệp. Nhờ đó, hoạt động đổi mới sáng tạo có thể được ươm mầm phát triển ở Việt Nam.
Các chương trình thí điểm của DNES và SIHUB đã nâng tầm vị thế của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan nhà nước và tư nhân. Môi trường cải thiện và khả thi cho startup có ảnh hưởng lớn đến các hệ sinh thái ở địa phương và trở thành kim chỉ nam cho các startup, nhà đầu tư, nhà tư vấn và quản lý vườn ươm.
Từ khi DNES và SIHUB ra đời, đã có hàng trăm sự kiện đã diễn ra, giúp kết nối với các doanh nghiệp để tìm kiếm hỗ trợ tài chính. Để 2 tổ chức này phát triển mạnh mẽ, Việt Nam phải nhanh chóng tạo sân chơi công bằng giữa hệ sinh thái khởi nghiệp và các doanh nghiệp nhà nước.
Chốt lại, nền kinh tế đang phát triển của Việt Nam được đánh giá là linh hoạt hơn so với New York, Thung lũng Silicon, Singapore và nhiều nước khác. Cụ thể, thị trường Việt Nam đang nhanh chóng thích ứng với công nghệ mới, chứng kiến sự bùng nổ trong phát triển đô thị và du lịch đang phát triển thăng hoa. Việt Nam cũng có lượng dân số trẻ tràn đầy năng lượng và tham vọng, có thể đoán trước những khoảng trống trên thị trường. Đồng thời, các chương trình ươm tạo được quan tâm, chú trọng. Qua phân tích kinh nghiệm thế giới, Việt Nam có tiềm năng để trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo của châu Á.
* Tác giả là Chuyên gia kinh tế cao cấp của ADB và Trưởng dự án MBI (Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo)
Chào đón Sài Gòn nhộn nhịp cùng những dãy nhà bê tông san sát nhau, mình tưởng chừng vừa mở mắt ra, đến với thế giới đã bắt gặp hình ảnh này và nó trải dài suốt hơn hai mươi mùa xuân của mình rồi. Thế nên cả tuổi thơ của mình thiếu hẳn một mảng xanh của thiên nhiên cuộc sống.
Lớn lên, mình kết duyên với truyền thông ở trường đại học và sau đó làm các công việc về marketing từ các công ty nhỏ đến tập đoàn đa quốc gia là vì mình mong muốn thấu cảm con người nhiều hơn, đặt tên những cảm xúc được giấu kín của con người nhiều hơn, vì thế Nông nghiệp có lẽ đã lặng lẽ theo mình với vai trò là nguồn thực phẩm nạp vào cơ thể mỗi ngày chờ đợi ngày kết đôi chính thức.
“Nông nghiệp lặng lẽ theo Khanh như một người tình chờ đợi ngày kết đôi chính thức”
Phải chăng mọi thứ đã được sắp đặt sẵn trước mắt mình, con đường mà mình luôn khao khát tìm kiếm mỗi ngày lại hiển hiện ngay trước mắt mình, chẳng cần tìm đâu xa xôi.
Mình yêu thích đọc những thứ xảy ra xung quanh cuộc sống con người, biết bao bài viết kêu gọi giải cứu trái cây, cuộc sống bấp bênh của người nông dân giữa cơn đại hạn, lũ lụt, và nỗ lực đến kiệt sức khi phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nhưng cuối cùng vẫn bị thương lái nước ngoài chèn ép với cái giá rẻ mạt,… mỗi năm được lên sóng làm mình cảm thấy chạnh lòng.
Mình luôn nhận thấy một thực trạng xảy ra về câu chuyện nông sản Việt đầy tiềm năng nhưng chưa tận dụng được hết các ưu thế của mình ở thị trường trong nước và nước ngoài.
Và rồi, mình quyết định theo đuổi tìm hiểu về con người sâu hơn, mong muốn đóng góp sức mình vào việc giải quyết các vấn đề xã hội.
Mình đã chủ động tìm hiểu và lựa chọn Green Edu là nơi dừng chân tiếp theo của mình trên con đường đi tìm câu trả lời cho câu hỏi cả đời “Làm sao có thể giúp cho người nông dân sống vui vẻ mà người tiêu dùng cũng hạnh phúc với những thực phẩm xanh và sạch?” với vai trò là Cộng sự chuỗi giá trị.
“Đi tìm câu trả lời cho câu hỏi cả đời “Làm sao có thể giúp cho người nông dân sống vui vẻ mà người tiêu dùng cũng hạnh phúc với những thực phẩm xanh và sạch?””
Đặt chân vào Green Edu là một dấu mốc lớn trong đời của mình.
“Không biết gì về nông nghiệp thì có làm nông nghiệp được không?” – Người thân, người quen, ai cũng hỏi mình khi biết được công việc của mình hiện tại.
Mình tự tin và tự nhủ với bản thân: “Nếu mình muốn, mình sẽ tìm mọi cách để làm, và mọi thứ sẽ tốt.”
Mình bắt đầu dấn thân vào nông nghiệp như một tờ giấy trắng đã chuẩn bị cọ vẽ, mực xịn sò để vẽ lên.
Đến đây, mình được học những kiến thức cơ bản nhất từ thâm canh – độc canh là gì, các tiêu chuẩn chất lượng trong nông nghiệp, cho đến tình hình hiện nay của thị trường rau củ quả, rồi qua những câu chuyện của người nông dân trong chuyến đi trải nghiệm, qua những chuyến tham gia phiên chợ nông sản và trò chuyện với người bán hàng, chủ doanh nghiệp, mình hiểu “còng lưng làm vườn” cũng nhọc lắm nhưng vui lắm, thấy được sự tử tế, tâm huyết với nông sản sạch vẫn luôn hiện diện trên mảnh đất hình chữ S này.
“Nếu mình nghĩ đó là khó khăn thì nó sẽ là khó khăn và làm mình mau nản. Còn nếu mình nghĩ đó là cơ hội tiềm ẩn sau những thử thách, nó sẽ tạo động lực mạnh mẽ để mình vượt qua” – Một bạn trẻ đang theo đuổi nông nghiệp hữu cơ chia sẻ điều này với mình tại phiên chợ nông sản ở Đà Lạt. Các chuyên gia nông nghiệp mà mình gặp cũng nói làm nông nghiệp không hề dễ dàng. Chặng đường phía trước còn dài, mọi thứ chỉ mới là bắt đầu, nhưng mình nghĩ điều gì xuất phát từ cái tâm sẽ trở lại từ cái tâm. Những điều tốt đẹp và tích cực sẽ được lan tỏa nhiều hơn trong cái thời đại mà xã hội có sự khủng hoảng về niềm tin với nhau.
Trai, gái, già, trẻ, giàu, nghèo – Ai làm nông nghiệp cũng được. Quyết tâm là được. Tử tế là được.
Nội dung & Hình ảnh: Mai Khanh Biên tập: Tú Lê Thiết kế: Linh Tâm
Value Chain Associate Program (VCAP)là là chương trình phát triển và tạo môi trường cho tài năng trẻ ở tất cả các ngành nghề phát huy thế mạnh và cống hiến cho cộng đồng, cho hệ sinh thái Nông nghiệp ngày càng hưng thịnh. Là một Associate (Cộng sự), bạn sẽ trở thành những “chiến binh” trang bị đầy đủ kỹ năng với sứ mệnh giải quyết các vấn đề Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân theo định hướng chuỗi giá trị và thị trường. Để trở thành một phần của VCAP – chương trình Cộng sự chuỗi giá trị như Khanh, ứng tuyển vào chương trình VCA cùng chúng tôi ngay
Doanh nghiệp tạo tác động xã hội (“Impact Entrepreneur”) là một khái niệm đang dần trở nên phổ biến tại Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp, vốn được xác định là nền kinh tế mũi nhọn của nước ta. Theo anh, hướng đi bền vững cho doanh nghiệp tạo tác động xã hội trong nông nghiệp là gì?
Trong thời đại đổi mới ngày nay, một doanh nghiệp tạo tác động xã hội muốn phát triển bền vững phải đi theo mô hình chuỗi giá trị và hệ sinh thái. Đối với lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp xanh, điều đó càng quan trọng.
Chuỗi giá trị nông nghiệp là gì?
Chuỗi giá trị nông nghiệp, hiểu một cách đơn giản là một “dây chuyền” sản phẩm nông nghiệp từ đầu vào (hạ tầng, giống) – sản xuất – thu hoạch – chế biến xử lý – mua bán trên thị trường – đến tay người tiêu dùng.
Về cơ bản khi có một chuỗi giá trị hoàn thiện và kết nối được các bên tham gia từ người nông dân, nhà sản xuất, người tiêu dùng và các cấp ban ngành liên quan thì sẽ tạo ra một hệ sinh thái vững mạnh. Điều này góp phần cực kỳ quan trọng trong việc đưa nền nông nghiệp Việt Nam cất cánh và tạo sức cạnh tranh cao trong nền kinh tế thị trường ngày nay.
Xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp liên kết theo chuỗi đang được xem là một hướng đi mới và nhận được nhiều quan tâm từ các doanh nghiệp cũng như chính quyền địa phương.
Chuỗi giá trị nông nghiệp ở Việt Nam đang ở đâu?
Hiện Việt Nam vẫn chưa có một chuỗi giá trị nông nghiệp có thể tạo ra tác động lớn, giúp cho hàng triệu người nông dân, đa phần chỉ mới dừng lại ở cấp độ cá nhân và còn nhỏ lẻ, manh mún.
Theo ông, thực trạng này xuất phát từ những lý do nào?
Thực trạng này xuất phát từ 3 lý do sau:
1
Thứ nhất, nguồn cung và cầu không gặp nhau. Bất kỳ lĩnh vực kinh doanh nào cũng cần tìm được một thị trường tiêu thụ ổn định trước khi tính đến việc sản xuất lâu dài, còn nền nông nghiệp ở Việt Nam thì đi theo hướng ngược lại, từ đó dẫn tới tình trạng “được mùa rớt giá, được giá mất mùa”, rồi người làm ra không biết bán cho ai và người cần mua không biết mua ở đâu. Sản phẩm nông nghiệp xanh (những sản phẩm hạn chế các tác nhân tiêu cực gây ra bởi nông nghiệp tập quán) lại càng gặp nhiều thách thức hơn do những thông tin bất cân xứng giữa người mua và người bán.
2
Thứ hai, vai trò của các cấp ban ngành liên quan trong việc đưa ra các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp còn yếu, chưa nhận được sự quan tâm đúng mức cũng như chưa có nhiều nguồn đầu tư lớn mạnh cho lĩnh vực này.
3
Thứ ba, thiếu nguồn nhân lực (trí thức trẻ) để có thể đưa ra các sáng kiến đổi mới, áp dụng công nghệ, mô hình kinh tế 4.0 vào nền nông nghiệp hiện tại.
Theo ông, giải pháp cho vấn đề này là gì?
Để có thể giải quyết những khó khăn và thách thức chung hiện tại, từ đó tạo ra một nền nông nghiệp phồn thịnh, tôi tin việc ta cần làm đó là cải thiện hệ sinh thái khởi nghiệp và nguồn nhân lực trong nông nghiệp định hướng theo chuỗi giá trị và thị trường.
Ông Huỳnh Hạnh Phúc, sáng lập & CEO Green Edu
Mô hình Chuỗi giá trị Nông nghiệp giúp các mắt xích phát triển rời rạc liên kết lại với nhau, để tăng sức cạnh tranh và giá trị cho nông sản Việt Nam, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và thu nhập, kiến tạo một nông thôn mới với cơ hội mới cho mọi người.
Mắt xích nguồn nhân lực công nghệ cao là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để mô hình Chuỗi giá trị nông nghiệp có thể vận hành. Ngày nay, dù có rất nhiều bạn trẻ quan tâm đến lĩnh vực nông nghiệp xanh, các bạn giỏi và có chí hướng mong muốn làm một điều gì mới mẻ, có tầm ảnh hưởng đối với nền nông nghiệp nước nhà. Nhưng, các bạn lại đang loay hoay, gặp khó khăn trên con đường tìm kiếm nguồn vốn đầu tư, không có nhiều đất canh tác, cũng như không có nhiều kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực này. Điều này có thể tạo ra khoảng cách trong việc tiếp cận lĩnh vực nông nghiệp đối với họ.
Hiện, Green Edu đang xây dựng chương trình Phát triển Cộng sự Chuỗi giá trị (Value Chain Associate Programme – VCAP), là chương trình phát triển và tạo môi trường cho tài năng trẻ phát huy thế mạnh và cống hiến cho hệ sinh thái Nông nghiệp. VCAP đang tìm kiếm những tài năng trẻ đến từ nhiều lĩnh vực cùng tham gia giải quyết vấn đề Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân.
Xin cám ơn ông!
Cộng sự Chuỗi giá trị sẽ làm gì? – Trở thành các nhà tư vấn đào tạo kiêm điều phối giúp giải quyết các vấn đề trong lĩnh vực Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân theo định hướng chuỗi giá trị và thị trường. – Làm việc cùng với địa phương, tìm hiểu những vấn đề nan giải của họ, thúc đẩy nguồn cảm hứng để giúp họ đưa ra quyết định thay đổi. Nền tảng chương trình này được xây dựng dựa trên tinh thần đồng kiến tạo, học tập đa phương. – Đào tạo và tư vấn cho các nhóm nông nghiệp (nông dân, lãnh đạo HTX, các bạn trẻ khởi nghiệp). – Thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển (ecosystem building). – Tư vấn về các mô hình kinh doanh trong nông nghiệp (business model development) để kết nối họ tiếp cận với thị trường, nguồn nhân lực, công nghệ thông tin. – Tham khảo thêm thông tin chi tiết của chương trình tại: https://greenjob.vn/vca/
Vừa giúp bà con trồng chuối có thu nhập ổn định, đảm bảo cung cấp các sản phẩm chuối sạch, hữu cơ, an toàn cho người tiêu dùng, vừa giải bài toán về giá cả bấp bênh cho bà con trồng chuối ở Phú Yên là mục tiêu của chị Phạm Vi Na, chủ cơ sở sản xuất chuối cô Na.
Cô dược sĩ dành niềm đam mê cho chuối
Xuất thân từ gia đình có truyền thống nghề y, với nền tảng kiến thức của một y sĩ, bước rẽ sang khởi nghiệp với chuối có vẻ là câu chuyện chứa đựng nhiều bất ngờ khi nhắc đến chị Phạm Vi Na, chủ cơ sở sản xuất chuối Cô Na, ở Tuy Hòa, Phú Yên.
Đã từng là y sĩ, nên chị hiểu được mối quan tâm của xã hội, cộng đồng liên quan đến vấn đề sức khỏe. Thế nên, bản thân cô luôn muốn tạo ra những dòng sản phẩm sạch, không hóa chất, an toàn cho người tiêu dùng. Nghĩ là làm, chị đã mạnh dạn và lén gia đình rời bỏ công việc, môi trường làm việc gắn bó nhiều năm trong bệnh viện chỉ để làm cái gì đó mới mẻ, khác biệt, thỏa đam mê và làm cuộc sống này thêm sắc màu. Hành trình đam mê với chuối cũng bắt đầu từ đây.
Lúc cao điểm, tại nhiều vùng trồng chuối của Phú Yên, bà con chỉ bỏ đi, hoặc bán theo nải với giá tầm 3000 – 4000 đồng mỗi ký. Khi các thương lái thường ép giá, đẩy bà con trồng chuối vào cảnh “ thừa hàng, dội chợ” thì chị Na mong muốn mình có thể thay đổi điều này. Sau một thời gian dài quan sát, tìm hiểu chị nhận ra, với người tiêu dùng thứ họ cần nhất chính là sản phẩm sạch, chất lượng tốt, an toàn cho sức khỏe. Còn với người nông dân, ai cũng mong muốn sản phẩm của mình luôn bán được giá cao, không lo về hiện trạng thừa hàng dội chợ, có thu nhập tốt hơn. Xa hơn nữa, thứ người nông dân cần nhất chính là sự bền chặt, ổn định, lợi nhuận ít cũng được, miễn là năm nào cũng phải có tăng trưởng và phát triển, đầu ra ổn định.
Không có kinh nghiệm làm nông, chưa từng kinh qua việc “phơi mặt” trên cánh đồng, cô y sĩ thành thị bắt đầu chuỗi ngày loay hoay đi thực tế đến các huyện, tự hỏi hỏi, tự tìm tòi để tìm hướng đi cho riêng mình trên con đường chinh phục thị trường bằng những sản phẩm chuối sấy thơm ngon, hợp vệ sinh, lạ miệng.
Trong hành trình đưa chuối cô Na đến gần hơn với người tiêu dùng, chị không ngại dành phần lớn thời gian đến từng siêu thị để xem xét trên bao bì, nhãn mác, lặn lội vô tận miền Nam đến các nơi có trồng chuối nhiều để hỏi thêm người địa phương, các chuyên gia nông nghiệp để học hỏi thêm kinh nghiệm. “ Không có con đường nào trải đầy hoa hồng”. Tuy nhiên, trên bước đường của mình, chị mai mắn được sự hỗ trợ từ các chuyên gia khởi nghiệp, ví dụ, vườn ươm Sông Hàn. Nhờ vậy, chị thêm tự tin hơn với quyết định lựa chọn của mình.
“ Dù là công việc gì, mỗi ngày trôi qua trong bệnh viện, hay trên đồng chuối, hoặc đắm mình cùng công nhân ở nhà xưởng, nếu chúng ta làm bằng cả trách nhiệm, đam mê, sự nhiệt tình thì sẽ tìm được niềm vui trong mỗi ngày trôi qua trong cuộc sống”, Na bộc bạch.
Hạnh phúc và nhiều ý nghĩa
Với nữ chủ nhân của nhãn hàng chuối cô Na, quãng thời gian dấn thân vào nông nghiệp sạch, làm ra mặt hàng chuối an toàn, thơm ngon cho thị trường mang đến cho chị nhiều trải nghiệm, nhiều hạnh phúc và bài học ý nghĩa trong cuộc sống.
Càng vui hơn, khi cô đã truyền cảm hứng, kinh nghiệm canh tác cho bà con trồng chuối. Tất cả các sản phẩm trái được thu mua đều phải được trồng theo hướng an toàn, được thu gom từ mảnh vườn, khu đất chẳng cần thuốc trừ sâu hay phân bón hóa học, đồng thời, giúp người tiêu dùng có nguồn thực phẩm sạch và môi trường sống thêm bền vững.
Bằng tất cả niềm đam mê, sức lực của mình, hiện chị đang bắt đầu giấc mơ mở rộng vùng trồng, thu hút thêm nhiều bà con nghèo vùng núi cao tham gia vào chuỗi trồng chuối để cung cấp nguyên liệu đầu vào. Bên cạnh đó, chị cũng đang trong tiến trình xin đất, làm các thủ tục pháp lý để chuyển sang khu nhà xưởng mới, nằm trong khu đất được quy hoạch làm khu công nghiệp thuộc địa bàn thành phố Tuy Hòa, thu hút thêm nhiều lao động nhàn rỗi của địa phương. “Cũng mai, đến thời điểm này, mọi thứ đều thuận lợi” cô hào hứng chia sẻ.
Các mặt hàng chuối sấy, an toàn của cô Na, đến nay đã trở thành lựa chọn của rất nhiều khách du lịch khi đến với Phú Yên, mang lại lợi nhuận khả quan bước đầu.
Sau hơn 2 năm khởi nghiệp, chuối cô Na ngày càng vươn xa và đã có chỗ đứng vững trên thị trường. Kể từ khi tung ra sản phẩm đầu tiên ra thị trường bằng hình thức kinh doanh online, chuối cô Na hiện đã xây dựng được mạng lưới tiêu thụ tại 43 đại lý phân phối khắp Việt Nam, với số lượng dao động 200-300 ký hàng mỗi ngày.
Tại xứ sở hoa vàng trên cỏ xanh này, thương hiệu chuối cô Na, và cách làm của người phụ nữ với nhiều nghị lực này đã phá rào cản tâm lý của những bà con một nắng hai sương, không muốn con cái theo nghiệp cha mẹ, hoặc buộc phải ly hương tìm đường sống. Với cô, những người con xứ biển này không cần phải ly hương bon chen nơi phố thị ồn ào để thành công.
Cuộc sống không dễ dàng, nếu có tình yêu, niềm tin vào công việc mình đang làm, chắc chắn quả ngọt sẽ tìm đến sau những ngày tháng nỗ lực không mỏi mệt.
“Thế giới đang sản xuất lương thực nhiều hơn bao giờ hết” là nhận định của Fred Kaufman trong cuốn sách “Bet the Farm: How Food Stopped Being Food”. Nạn đói — vấn nạn tưởng chừng như đã kết thúc khi chiến tranh đi qua và hòa bình được thiết lập — giờ đây đang dần trở lại với thế giới. Trong khi đó, ngành sản xuất lương thực vẫn luôn gia tăng sản lượng nông phẩm của họ, tuy nhiên vẫn có hàng triệu người trên thế giới phải đối diện với đói khát mỗi ngày. Lí do cho vấn nạn này là do lương thực được sản xuất để phục vụ một lượng nhu cầu ảo quá cao trong khi nhu cầu trên thực tế vẫn luôn tăng khiến lạm phát hình thành làm giá lương thực tăng cao.
Nạn đói xảy ra ở khắp nơi từ nông thôn tới ngoại ô. Nhưng một trong những nơi chịu ảnh hưởng của nạn đói nặng nề nhất lại là đô thị. Theo một báo cáo của của Bộ Nông nghiệp Mỹ, khi dân số của các đô thị ngày càng tăng một cách chóng mặt thì nhiều người dân đô thị đang phải đối mặt với việc cạn kiệt nguồn lương thực, hoặc họ đang phải sống ở những nơi khó có thể tiếp cận nguồn cung cấp lương thực như siêu thị, trung tâm thương mại, các cửa hàng thực phẩm với mức giá cả phải chăng.
Nhưng nhờ có các công nghệ tân tiến phát triển, cán cân lương thực đang dần trở lại trạng thái cân bằng khi công nghệ mới cho phép con người có thể trồng trọt tại các địa điểm mà trước đây được cho rằng không thể trồng trọt, với lượng sản xuất ngang bằng với các nông trại truyền thống.
Nông nghiệp ở một tầm cao mới
Các nông trại đô thị có thể làm theo khuôn mẫu đơn giản của một vườn rau nhỏ ngoài trời của cộng đồng hay khuôn mẫu phức tạp của một nhà kính với mô hình trang trại theo chiều dọc đứng, khi đó những người làm nông sẽ cần nghĩ tới việc mở rộng không gian theo ba chiều. Các công nghệ sử dụng trong trang trại nhà kính bao gồm hệ thống ánh sáng, đèn chiếu tia UV, hế thống phun tưới và cảm biến nhiệt độ không khí và đất. Tất cả các loại thiết bị này đều sử dụng một hệ điều khiển chung và được kết nối Internet để có thể kiểm soát ở mọi lúc mọi nơi. Như vậy, cây trồng sẽ được tưới nước và bón phân theo một lịch trình cụ thể và chính xác để giúp chúng được phát triển tươi tốt nhất.
Với những công nghệ phù hợp, trồng trọt có thể được bắt đầu ở bất cứ nơi nào chúng ta muốn. Đây cũng chính là xu hướng mới mà nông nghiệp trong đô thị đã cho chúng ta thấy — những mô hình nông trại trong nhà này vượt xa những mô hình vườn rau đơn giản của cộng đồng, nông trại trong nhà có thể sản xuất ra một lượng nông phẩm đủ lớn để cung cấp cho người tiêu dùng ở các khu vực lân cận. Tất cả những gì người làm nông cần chuẩn bị là một địa điểm có không gian đủ rộng và có cung cấp điện nước, không cần tới bất kì cơ sở vật chất đặc biệt nào. Họ có thể mua tất cả những vật dụng cần thiết để bắt đầu và kiểm soát những nông trại của họ online dễ dàng như mua một món đồ trên Amazon vậy.
Mô hình Nông trại trong nhà
Trang trại nhà kính không chỉ sử dụng cho cây trồng và cây ăn quả mà còn có thể sử dụng hiệu quả trong chăn nuôi. Các công nghệ tân tiến trong nông nghiệp có thể giúp người chăn nuôi kiểm soát động vật và sức khỏe của chúng và nó cũng tiện lợi như mô hình trang trại dành cho cây trồng vậy vì mọi thứ đều được kết nối và giám sát qua Internet.
Ngoài ra, mô hình Nông trại trong nhà thân thiện với môi trường vì có rất ít sự lãng phí xảy ra khi sử dụng mô hình này. Ví dụ, nếu trồng trọt và chăn nuôi cùng lúc thì đối với những cây trồng bị thừa hay cây không đạt chuẩn vềhình thức nên không thể tiêu thụ hoàn toàn có thể sử dụng số cây này để làm thức ăn trong chăn nuôi. Như vậy, không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn tránh được việc lãng phí không gian, giúp tăng năng suất sản xuất. Hơn nữa, đặt trang trại ở gần với các nguồn đầu ra và khách hàng sẽ giữ được độ tươi ngon của nông phẩm khi tới tay người dùng, giảm thời gian bảo quản trong lúc vận chuyển và tránh gây ô nhiễm cho bầu khí quyển (do phải sử dụng phương pháp bảo quản lạnh).
Điều gì có thể gây hại tới Nông trại trong nhà?
Khi mà người dân từ nhiều miền trên khắp thế giới chuyển tới thành phố đế sinh sống và làm việc ngày một trở nên đông đúc, các nhà hỗ trợ của thành phố sẽ phải tìm cách giúp họ tìm một nơi để ở. Điều này dẫn đến việc nếu càng nhiều người tới thành phố thì chính phủ sẽ phải lấy lại những khu đất thuộc diện đất trồng trọt để xây thêm các khu nhà hỗ trợ nơi ở cho người dân. Ở nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam, chính phủ đã phải mở rộng biên thành phố để hỗ trợ cho nhiều người hơn. Có thể nói tới lần xác nhập Hà Nội cũ và Hà Tây cũ với nhau để mở rộng địa bàn Hà Nội.
Mô hình Nông trại trong nhà có thể giới hạn lại sự mở rộng này. “Các mô hình trang trại trong nhà có thể được áp dụng tại những mảnh đất — mà trước đó được sử dụng cho mục đích nông nghiệp — để yêu cầu thuê lại mà không vi phạm tới pháp luật” — Theo chuyên gia Paul P.G. Gauthier.
Nhưng để tạo ra một không gian để thực hiện mô hình này không hề dễ dàng. Tìm một không gian đủ lớn nhưng với chi phí thấp có thể trở thành trở ngại lớn cho nông dân. Ngoài ra, những người nông dân truyền thống cần phải cập nhật các công nghệ mới, bao gồm hệ thống phun tưới và cảm biến nhiệt độ không khí và đất, thay vì trước đây cây trồng của họ hoàn toàn dựa vào điều kiện thiên nhiên.
Mô hình Nông trại trong nhà đã phá tan những nghi ngờ vô hình về việc trồng trọt tại những vùng đất khô cằn khó khăn nhất. Nó mang tới một hướng đi mới cho cộng đồng nông nghiệp và ngoài ra nó còn tạo cơ hội kinh doanh cho các công ty để phục vụ nhu cầu và xu thế mới này.
Tương lai của ngành Nông nghiệp
Khi mà việc trồng trọt với mô hình trong nhà kính vẫn đang còn mới mẻ với nhiều người và nhiều nơi trên thế giới, các nghiên cứu về loại mô hình nông trại này sẽ vẫn tiếp tục phát triển để tìm ra những lợi ích nó mang lại cho từng khu vực nói riêng và cho thế giới nói chung. Nhưng dựa vào các dữ liệu đã có về mô hình nông trại này, có thể thấy trong một tương lai gần các chính phủ sẽ nỗ lực hợp pháp hóa đưa mô hình này vào thực tiễn.
Trong tương lai không xa, chúng ta có thể thấy mô hình Nông trại trong nhà sẽ được áp dụng như một viễn cảnh cho nền Nông nghiệp trên toàn thế giới. Mô hình Nông trại trong nhà cũng có thể trở thành một giải pháp đầy tiềm năng cho nạn đói đang xảy ra ở một số khu vực trên thế giới trong những năm gần đây do những biển đổi của khí hậu và ảnh hưởng của chiến tranh, loạn lạc hay do lạm phát lương thực tăng cao. Chỉ với lí do này thôi có lẽ cũng đủ để chúng ta tiếp tục phát triển và mở rộng loại hình hoạt động canh tác tân tiến này.
Chúng mình rời Tây Ninh nắng cháy để về với núi rừng miền Bắc ngút ngàn. Khởi hành từ Sài Gòn đến Hải Phòng – vùng đất rực màu phượng đỏ để tham dự lễ khởi công nhà máy chế biến rau củ quả Haphofood. Trở về Hà Nội, 12 chú dế mèn lại tiếp tục xách balo lên và rong ruổi trên những cung đường đi qua các tỉnh thành: Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang,Phú Thọ, Bắc Ninh.
Đến mỗi nơi, hít hà không khí núi rừng phía Bắc và lắng nghe những câu chuyện của người nông dân, của những cô bác thương lái, thấy tim mình dài rộng ra biết bao nhiêu và đầy ự những trải nghiệm, những rung động với con người, với thiên nhiên và với đất nước mình.
Đi để thấy thêm nhiều điều rộng mở vượt ra ngoài những con chữ và nghiên cứu trong sách vở. Thấy Tự nhiên ưu ái những vùng đất mình đi qua quá, để mà từ đấy, cây xanh bạt ngàn, trái cây ngọt lành, cây thuốc phủ xanh những đồi trọc. Thấy người nông dân bền bỉ, gắn bó với đất với vườn và không ngừng vươn lên với ý chí làm giàu cho mình và cho cả cộng đồng xung quanh. Đi để gom góp những câu chuyện về cách làm nông, cách vận hành một chuỗi giá trị trong nông nghiệp bền vững.
BÀI TOÁN DOANH NGHIỆP – NGƯỜI DÂN, AI BƯỚC TRƯỚC?
Những ngày đầu tiên, chúng tôi viếng thăm vùng trồng dược liệu tại khu vực tỉnh Thái Nguyên sau khi vượt chặng đường dài, rời xa thành thị. Tại đây, đoàn lại tiếp tục được gặp gỡ với một gương mặt trẻ hiện đang tạo sinh kế cho nhiều hộ dân tại khu vực bằng việc thúc đẩy trồng dược liệu vốn là nguyên liệu sẵn có ở vùng đất này.
Chỉ vài tiếng đồng hồ ngắn ngủi nhưng anh An* cởi mở chia sẻ nhiều khó khăn mà anh và doanh nghiệp phải đối mặt và hướng giải quyết thiết thực mà doanh nghiệp của anh đang áp dụng rất hữu hiệu cho cả doanh nghiệp lẫn người nông dân.
Một trong những chia sẻ đắt giá nhất về câu hỏi “Mở doanh nghiệp thu mua trước, hay đợi người dân tạo vùng trồng nguyên liệu trước?” của anh An đó là: “Doanh nghiệp phải bước trước, tạo vùng trồng mẫu cho người dân thấy được minh chứng hữu hình của giá trị cây trồng, ta không nói suông. Sau đó bắt đầu cho dân mượn giống, hướng dẫn kĩ thuật, đảm bảo đầu ra cho dân”.
Với quy mô nhỏ, hiện anh đang tạo sinh kế cho hơn 10 hộ dân trong địa bàn sinh sống của mình. Đoàn Cám ơn anh An đã đón tiếp nhóm thật nồng hậu, cởi mở.
GẶP GỠ MÔ HÌNH DOANH NGHIỆP LIÊN KẾT SẢN XUẤT VỚI NÔNG DÂN: NỒNG TÌNH BẮC KẠN
Đối với người nông dân, để làm ra sản phẩm nông sản đã vất vả nhưng đến khâu tiêu thụ cũng lại “long đong”. Việc tạo ra mối liên kết trong chuỗi giá trị sản xuất hàng hóa giữa doanh nghiệp và người nông dân là cần thiết, điều này góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất hàng hóa bền vững.
Vào ngày thứ 2 của hành trình, nhóm chúng tôi đã có cơ hội gặp gỡ bác Bàn Văn Minh (Giám đốc DNTN xuất khẩu và chế biến nông sản Minh Bê) tại thôn Thác Giềng, Xuất Hóa, Bắc Kạn.
Hai vợ chồng bác Minh Bê đã có hơn 20 năm gắn bó với cây gừng. Nhận thấy được tiềm năng kinh tế của cây gừng, hai bác tạo vùng trồng, kết nối với thương lái, mở rộng diện tích, vận động hàng xóm cùng trồng, đứng ra cung ứng giống cho bà con, với hình thức cho vay gừng giống đến khi thu hoạch trả. Đến nay, doanh nghiệp Minh Bê mỗi năm tiêu thụ cho người dân hàng nghìn tấn gừng, tạo sinh kế ổn định cho 650 hộ dân (năm 2015).
Những mô hình liên kết sản xuất như gia đình bác Minh Bê là câu trả lời cho bài toán đầu ra nông sản cho nông dân.
Hành trình của chúng mình bắt đầu từ bước đi đầu tiên bước ra khỏi vùng an toàn của mỗi người, và kết thúc bằng một túi đầy những câu chuyện cùng tiếng cười và hiểu hơn về cộng đồng mình.
Mọi khó khăn của chuyến đi được cất gói ghém lại, chúng mình sẽ chỉ còn nhớ về màu xanh của núi rừng, vườn thuốc, vườn gừng, nhớ về những bữa cơm hiếu khách và chỗ ngủ ấm của các bác cho nhờ, nhớ về những lúc thương nhau thay nhau đổi xế, nhớ về những cung đường lạc lối trong rừng và chiếc xe máy cày chở 4 chị em xuống dốc giòn tan tiếng cười.
Những chú dế mèn sẽ tiếp tục đi, trải nghiệm và học thêm nhiều điều mới hơn nữa trên hành trình tìm về với cội nguồn của thế mạnh nước nhà, đấy là nông nghiệp.”
Với tinh thần cùng học, cùng làm, cùng chia sẻ, những chú dế mèn lại tiếp tục hành trình tích lũy kiến thức và trải nghiệm để thực hiện sứ mệnh Tư vấn – Kết nối – Đồng hành. Hôm nay là hành trình tìm lời giải cho bài toán Dưa lưới: làm sao để chuyển giao kỹ thuật trồng một loại cây như dưa lưới sao cho hiệu quả và năng suất cao?
Chúng tôi kết nối với Công ty TNHH Nông sinh Khang Nguyên chuyên ứng dụng công nghệ sinh học – công nghệ cao, đưa ra thị trường các giống dưa lưới chất lượng cao, và được lắng nghe những chia sẻ từ anh Quyền – kĩ sư chuyên môn và ba của anh là Bác Tiến sỹ Phạm Hữu Nhượng – nguyên Phó Trưởng ban Quản lý Khu Nông nghiệp Công nghệ cao Tp. HCM.
Để tìm hiểu về bài toán này, chúng tôi còn đến với khu vườn trồng dưa lưới ở Tây Ninh của anh Khánh – Thạc sỹ ngành Công nghệ sinh học tại Úc, nơi mà công ty Khang Nguyên bao tiêu dưa lưới giống AB, King & Queen trong suốt 3 năm qua.
Anh Khánh trở về quê hương để phát triển mô hình trồng dưa lưới tại xã Trường Đông, huyện Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh. Xây dựng và vận hành 4 nhà màng với diện tích 6.000 m2, anh Khánh và gia đình đã đạt được những con số ấn tượng về năng suất thu được trên mỗi vụ là 4 tấn/1.000 m2.
Được đi thăm vườn và nghe quy trình làm giá thể, ươm giống, trồng cây, tỉa lá và những lưu ý về khoảng cách trồng, cách sử dụng hỗn hợp phân bón hữu cơ, cách tưới/ngắt nước trước khi thu hoạch,… mới hiểu để có được một trái dưa lưới trên kệ ở siêu thị hay cửa hàng thực phẩm sạch thì phải trải qua những giai đoạn vất vả thế nào và việc áp dụng công nghệ cao trong nông nghiệp giúp quá trình trồng và thu hoạch đạt hiệu quả hơn đến đâu.
Được nghe những chia sẻ chân thành từ anh Khánh về lý do vì sao lại trở về Tây Ninh, chúng tôi lắng lại khi thấy mặt anh bừng sáng: “Vì anh không muốn con anh ở thành phố”. Và thế là anh và vợ trở về quê, gắn bó với mô hình dưa lưới, ngày ngày quan sát, nâng niu từng bước lớn lên của cái lá, trái dưa. Đặt tên con bằng những cái tên như Dưa, như Na, chúng tôi hiểu rằng anh yêu cây cỏ và muốn con mình được sống hòa hợp trong thiên nhiên thế nào. Và chỉ khi trân trọng và dành đủ tâm huyết thì dưa lưới trong 4 nhà màng của anh mới phát triển xanh tốt đến thế.
Xin kết lại chuyến đi bằng một lời chia sẻ của bác Nhượng để lại trong mỗi bạn VCA những trăn trở về chuyện làm nông: “Nếu các con có làm, thì chắc chắn phải có 1 bạn ở dưới ấy gắn bó với vùng trồng, ngày ngày quan sát để biết sự trưởng thành của cây, mỗi sáng thức dậy con sẽ thấy nó cao thêm dăm ba phân, mà lúc đó không buộc dây kịp là cây sẽ đổ xuống là thôi rồi. Phải thực sự nhiệt huyết với nó, các con mới thành công được.”
Lời giải đáp cho bài toán vẫn còn dang dở, có bạn nào muốn đến Green Edu cùng tụi mình tiếp tục giải toán không nhỉ?”
Bác Tiến sỹ Phạm Hữu Nhượng (trái) và anh Khánh (giữa) cùng các bạn VCA (phải) trao đổi về kỹ thuật trồng dưa
Trên đây là những chia sẻ của Oanh – Thực tập sinh VCA tại Green Edu qua chuyến Field trip đến vườn trồng dưa lưới tại xã Trường Đông, huyện Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh vào cuối tháng 06 vừa qua. Đến với Green Edu, VCA dần làm quen với những chuyến đi về khắp mọi miền đất nước, gặp gỡ những “local champion” đang từng ngày làm thay đổi diện mạo của nông nghiệp nước nhà, hiểu thêm về bức tranh của địa phương và cùng nhau giải bài toán nông nghiệp nước nhà.
Mặc cho trời nắng hay mưa, Green Edu đã có chuyến Field trip cùng “ngựa sắt” rất ngầu về xã Tân Lâm, huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu để thăm khảo một vườn trồng tại khu vực.
Điểm đến là một vùng trồng quýt đang được xem xét chuyển đổi mô hình sử dụng, Green Edu nói chung cùng Cộng sự chuỗi giá trị (VCA) nói riêng, đến để thăm khảo, nghiên cứu, học hỏi thực tế từ việc chuyển đổi mô hình này. Từ đó tìm ra lời đáp cho những câu hỏi
“Mô hình vườn trồng hiện tại có vấn đề gì, tại sao phải chuyển đổi?”
“Vùng đất này có những ưu điểm gì để lựa chọn mô hình thay thế?”
“Giữa các mô hình thay thế hiện tại, mô hình nào tối ưu hơn cả và có thể điều chỉnh gì thêm?”
Nhóm các bạn Cộng sự chuỗi giá trị đang thăm khảo khu trồng quýt của vườn
Đứng trước đòi hỏi đổi mới không ngừng, việc chuyển đổi mô hình sử dụng/ khai thác đất nông nghiệp hay chuyển đổi cây trồng là một trong những hoạt động dễ gặp nhưng khó thực hiện. Đặc biệt khi người nông dân thiếu thông hiểu về đất nhà, bổi cảnh chung, những mô hình & công nghệ tiên tiến.
Vùng trồng mà Green Edu ghé thăm có nhiều lợi thế về vị trí địa lý, mở ra rất nhiều cơ hội khai thác tốt hơn so với mô hình trồng cây đơn thuần (quýt, tiêu…) hiện tại.
Đoàn với 15 thành viên đã cùng nhau trải nghiệm nhiều điều thú vị, mới lạ khi vượt cung đường đạp 150km. Đối với đa số các bạn, đây là lần đầu tiên các bạn tham gia một chuyến đạp xe đường dài đến vậy, vượt qua những lo lắng mệt mỏi hay những cơn đau nhức, cả đoàn đều đến nơi bình an cùng nhiều niềm vui. Chuyến đạp xe mang lại cơ hội cho ta đi chậm vừa đủ để ngắm nhìn đất nước mình, tận hưởng khí trời, lắng nghe tiếng gió, cảm nhận từng con dốc nhỏ và dành thời gian cho “bên trong” của mình nhiều hơn.
Cơn đau chỉ là tạm thời nhưng trải nghiệm là điều còn đọng mãi. Green Edu đã có những chuyến đi tuyệt vời như thế
“Trong thời đại đổi mới ngày nay, một doanh nghiệp tạo tác động xã hội muốn phát triển bền vững phải đi theo mô hình chuỗi giá trị và hệ sinh thái. Đối với lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp xanh, điều đó càng quan trọng”
Đó là chia sẻ của Huỳnh Hạnh Phúc – nhà sáng lập Green Edu và Quỹ Khởi nghiệp xanh trên quê hương Việt Nam (Green Startup Foundation).
Chuỗi giá trị nông nghiệp, hiểu một cách đơn giản là một “dây chuyền” sản phẩm nông nghiệp từ đầu vào (hạ tầng, giống) – sản xuất – thu hoạch – chế biến xử lý – mua bán trên thị trường – đến tay người tiêu dùng.
Về cơ bản khi có một chuỗi giá trị hoàn thiện và kết nối được các bên tham gia từ người nông dân, nhà sản xuất, người tiêu dùng và các cấp ban ngành liên quan thì sẽ tạo ra một hệ sinh thái vững mạnh. Điều này góp phần cực kỳ quan trọng trong việc đưa nền nông nghiệp Việt Nam cất cánh và tạo sức cạnh tranh cao trong nền kinh tế thị trường ngày nay.
Xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp liên kết theo chuỗi đang được xem là một hướng đi mới và nhận được nhiều quan tâm từ các doanh nghiệp cũng như chính quyền địa phương. Tuy nhiên, hiện Việt Nam vẫn chưa có một chuỗi giá trị nông nghiệp có thể tạo ra tác động lớn, giúp cho hàng triệu người nông dân, đa phần chỉ mới dừng lại ở cấp độ cá nhân và còn nhỏ lẻ, manh mún.
Anh Huỳnh Hạnh Phúc, CEO & Co-founder Green Edu, CEO & Founder Teach For Vietnam
Chuỗi giá trị nông nghiệp ở Việt Nam đang ở đâu?
Theo anh Phúc, thực trạng này xuất phát từ 3 lý do sau:
Thứ nhất, nguồn cung và cầu không gặp nhau. Bất kỳ lĩnh vực kinh doanh nào cũng cần tìm được một thị trường tiêu thụ ổn định trước khi tính đến việc sản xuất lâu dài, còn nền nông nghiệp ở Việt Nam thì đi theo hướng ngược lại, từ đó dẫn tới tình trạng “được mùa rớt giá, được giá mất mùa”, rồi người làm ra không biết bán cho ai và người cần mua không biết mua ở đâu. Sản phẩm nông nghiệp xanh (những sản phẩm hạn chế các tác nhân tiêu cực gây ra bởi nông nghiệp tập quán) lại càng gặp nhiều thách thức hơn do những thông tin bất cân xứng giữa người mua và người bán.
Thứ hai, vai trò của các cấp ban ngành liên quan trong việc đưa ra các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp còn yếu, chưa nhận được sự quan tâm đúng mức cũng như chưa có nhiều nguồn đầu tư lớn mạnh cho lĩnh vực này.
Thứ ba, thiếu nguồn nhân lực (trí thức trẻ) để có thể đưa ra các sáng kiến đổi mới, áp dụng công nghệ, mô hình kinh tế 4.0 vào nền nông nghiệp hiện tại.
Anh Phúc chia sẻ: “Ngày nay, có rất nhiều bạn trẻ quan tâm đến lĩnh vực nông nghiệp xanh, các bạn giỏi và có chí hướng mong muốn làm một điều gì mới mẻ, có tầm ảnh hưởng đối với nền nông nghiệp nước nhà. Tuy nhiên, các bạn lại đang loay hoay, gặp khó khăn trên con đường tìm kiếm nguồn vốn đầu tư, không có nhiều đất canh tác, cũng như không có nhiều kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực này. Điều này có thể tạo ra khoảng cách trong việc tiếp cận lĩnh vực nông nghiệp đối với họ”.
Giải pháp cho nền nông nghiệp xanh bền vững
Để có thể giải quyết những khó khăn và thách thức hiện tại, từ đó tạo ra một nền nông nghiệp phồn thịnh thông qua việc cải thiện hệ sinh thái khởi nghiệp và nguồn nhân lực trong nông nghiệp đinh hướng theo chuỗi giá trị và thị trường, Green Edu và Quỹ khởi nghiệp xanh đã được thành lập. Đây sẽ là nơi đào tạo và ươm mầm cho các doanh nghiệp tạo tác động xã hội trong lĩnh vực nông nghiệp với các hoạt động chính:
– Tổ chức các chương trình đào tạo giúp các đơn vị khởi nghiệp trẻ nâng cao năng lực sản xuất, quản trị, hợp tác cũng như kỹ năng gọi vốn đầu tư.
– Hỗ trợ tìm đất canh tác.
– Xây dựng hệ sinh thái vững mạnh bằng cách kết nối các dự án của doanh nghiệp với các chuyên gia trong và ngoài nước, hợp tác với các lãnh đạo địa phương và doanh nghiệp khác, từ đó tối đa hóa sản xuất cũng như tìm được đầu ra cho các sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp trên thị trường.
– Kết nối doanh nghiệp với người nông dân và các dự án cộng đồng xung quanh để cùng lan tỏa kiến thức, áp dụng khoa học hiện đại vào việc canh tác và ngược lại chính doanh nghiệp cũng sẽ học được kinh nghiệm từ các dự án cộng đồng về việc phát triển nông nghiệp tại địa phương. Đây sẽ là mối quan hệ tương quan hai chiều cần thiết trong việc phát triển lâu dài sau này.
– Đặc biệt, cung cấp vốn hạt giống (seed fund) từ Quỹ khởi nghiệp xanh (Quỹ từ thiện xã hội ở cấp quốc gia) cho các doanh nghiệp trong giai đoạn mới hình thành, chưa có mô hình kinh doanh cụ thể và chưa tìm được Quỹ đầu tư nhưng có ý tưởng tiềm năng đột phá.
Được biết Green Edu và Quỹ Khởi nghiệp xanh nằm trong nhóm dự án phát triển nông nghiệp nông thôn Việt Nam, bước đầu được thành lập chỉ dựa trên nguồn lực tự chủ của các nhà sáng lập, sau này đã tìm được những đối tác đồng hành như chính quyền tỉnh Tây Ninh, Viện Kinh tế nông nghiệp hữu cơ, Nhà máy Chế biến rau củ Tanifood (tại Tây Ninh, là nhà máy không chỉ lớn nhất Việt Nam mà còn là 1 trong 5 nhà máy hiện đại nhất khu vực châu Á), các công ty bán lẻ kết nối đầu ra, bao tiêu sản xuất trên thị trường…, để cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái vững mạnh hơn.
Trong tương lai, Green Edu hy vọng rằng nhóm dự án sẽ nhận được nhiều sự quan tâm và ủng hộ hơn từ cộng đồng, đặc biệt Quỹ Khởi nghiệp xanh có thể sẽ xin được nguồn viện trợ từ các tổ chức trên thế giới như ADB, World Bank,… hoặc viện trợ chính phủ để có thể tiếp tục đầu tư và tái đầu tư cho các doanh nghiệp nông nghiệp ở Việt Nam.
Là một trong những doanh nhân tâm huyết với lĩnh vực nông nghiệp xanh, anh Huỳnh Hạnh Phúc không chỉ muốn chia sẻ góc nhìn của mình về lĩnh vực này, mà còn mong muốn truyền kinh nghiệm và khuyến khích những người có chung niềm đam mê. Đây cũng là lý do anh tham gia Diễn đàn Doanh nghiệp tạo tác động xã hội (Impact Enterprise Summit 2019) trong vai trò diễn giả – khách mời.
Đồng hành cùng Green Edu trên hành trình thay đổi nông nghiệp Việt Nam với chương trình Value Chain Associate Program (VCAP).
VCAP là chương trình phát triển và tạo môi trường cho tài năng trẻ ở tất cả các ngành nghề phát huy thế mạnh và cống hiến cho cộng đồng, với sứ mệnh giải quyết các vấn đề Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân. ác cộng sự sẽ được tham gia làm việc cùng với địa phương, tìm hiểu những vấn đề nan giải của họ, từ đó thúc đẩy nguồn cảm hứng để giúp họ đưa ra quyết định thay đổi. Nền tảng chương trình này được xây dựng dựa trên tinh thần đồng kiến tạo, tinh thần học tập đa phương. Bên cạnh đó, các Cộng sự sẽ được dẫn dắt và hỗ trợ tư vấn đến từ những chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh và nông nghiệp. Ngoài ra, chương trình còn cung cấp môi trường cho những người trẻ có thể “học” qua “làm”, giúp cho các bạn thấy rõ đây không chỉ bó hẹp trong môi trường văn phòng bàn giấy mà còn là cơ hội giúp bạn có thể “thực địa”
TÌM HIỂU THÊM: https://greenedu.vn/vcap/
Những năm cấp một, với nhiều đứa trẻ, đó là khoảng thời gian vô tư làm quen với thầy cô, trường lớp thì với tôi đó lại là những nỗi lo toan về học phí và cả việc: tôi bị bạn bè bắt nạt. Đỉnh điểm là khi tôi học lớp bốn, cứ mỗi sáng thức dậy, tôi lại sợ sệt không biết ngày hôm đó đến lớp sẽ gặp những việc gì. Tôi bị chính cô chủ nhiệm của mình mang ra làm đề tài cho cả lớp trêu chọc chỉ vì tôi hay đóng học phí trễ, vì tôi sử dụng bộ sách giáo khoa cũ của chị hai để lại hay vì tôi mang đôi giày bị mòn đế mãi chưa chịu thay. Mọi thứ cứ thế tích tụ dần trong tâm trí một đứa trẻ chín tuổi, cho đến một hôm sau khi bị cô bắt đứng giữa lớp mắng vì không đóng học phí đúng hạn, tôi lê từng bước chân về nhà trong sự hoảng loạn tột cùng.
Hôm đó, tôi đã khóc với mẹ thật nhiều, tôi xin mẹ cho mình được nghỉ học một năm trong từng tiếng nấc nghẹn chỉ vì ngây ngô nghĩ rằng tôi sẽ không còn gặp lại những điều khủng khiếp ấy ở trường nữa.
Vài hôm sau, mẹ cùng tôi đến lớp, cô xin lỗi và hứa với mẹ tôi rằng sẽ không để sự việc ấy tái diễn. Tuy nhiên, mọi chuyện sau đó càng trở nên tệ đi khi tôi tiếp tục trở thành trung tâm của những trò đùa trong lớp. Tôi không khóc với mẹ và đòi nghỉ học nữa, tôi cố gắng nuốt những giọt nước mắt và nỗi sợ sệt vào trong để cố gắng vượt qua những ngày học còn lại.
Tôi nghĩ rằng, ba mẹ mình đã có quá nhiều nỗi bận tâm và cực nhọc nên tôi không muốn mình mang thêm vào đấy những-giọt-mồ-hôi.
Tôi nhớ rõ cũng những ngày mưa năm ấy, ngôi nhà mái lá oằn mình với những đợt gió mạnh, nền nhà thấp nước ngập cứ rút lên từng đợt. Ba, mẹ, chị hai và tôi chạy tới lui, người cầm thau hứng nước dột, người lo tát nước ngập ra ngoài, người chất đồ đạc lên cao để không bị ẩm. Xung quanh là những chiếc cổng cao đóng kín, im thin thít của những người họ hàng hờ hững. Họ – mặc nhiên không một lần tỏ ra quan tâm, chỉ có gia đình nhỏ bốn người của tôi tự nhắc nhở nhau cố gắng trong những lúc khó khăn nhất. Đã nhiều lần, tôi chợt thấy những giọt nước mắt tủi thân của mẹ hòa vào những giọt mưa, những tiếng thở dài của ba lẫn vào từng cơn gió rít, tất cả càng khiến tôi thấm thía hơn bao giờ hết một điều: tôi không thể buông xuôi. Thế nên, tất cả tạo nên trong tôi một động lực mãnh liệt, giúp tôi can đảm vượt qua những biến cố đầu tiên trong đời. Chỉ có cố gắng học tập, tôi mới có thể tự tạo ra cho mình những con đường rộng mở đi đến thành công, cũng như giúp ba mẹ có một cuộc sống an yên hơn. Tôi học cách bỏ ngoài tai những trò đùa của bạn học, tự tạo niềm vui cho bản thân mỗi lần áp lực bủa vây. Hai năm sau đó, tôi bắt đầu nhận được học bổng khuyến học của thành phố và duy trì thành tích ấy đến hết những năm phổ thông. Tôi đã không còn là một đứa trẻ hay ngồi tủi thân so sánh hoàn cảnh của mình với tụi bạn cùng lứa nữa mà tôi – vững tâm, chín chắn và biết cảm thông cho ba mẹ hơn.
Bằng những nỗ lực và đôi chút may mắn, tôi thi đậu vào một trong những trường kỹ thuật lớn của thành phố: đại học Bách Khoa Tp. HCM. Đây chính là nơi ươm thêm trong tôi một chút cạnh tranh, đủ để cho bản thân không ngừng phấn đấu và tự mãn. Tôi nhận được thêm học bổng hỗ trợ từ các doanh nghiệp, được sinh hoạt cùng các bạn sinh viên với cùng nỗ lực vượt khó, nơi câu chuyện của chúng tôi luôn được thấu hiểu và nhận được những lời động viên. Cùng với những chuyến đi tình nguyện, tiếp xúc với nhiều hoàn cảnh cơ cực xung quanh mình, tôi nhận ra hạnh phúc đôi khi vẫn ở đó, trong nụ cười của những con người bình dị, nhận ra những cái nắm tay chia sẻ đôi khi lại ấm lòng hơn cả lúc những cánh cổng cao kia một lần hé mở.
Tôi tìm hiểu nhiều hơn về các hoạt động xã hội, lên kế hoạch học anh văn để chuẩn bị cho chuyến đi xa hơn đến những miền kiến thức mới sau khi tốt nghiệp. Thế nhưng, khó khăn lại tìm đến khi tôi hoàn thành chương trình đại học vài tháng, mẹ tôi bệnh nặng và phải nằm viện. Tâm trí tôi một lần nữa rơi vào một khoảng không trống rỗng. Mọi dự định gián đoạn, tôi phải làm thêm nhiều việc để có thể chăm sóc cho mẹ và trang trải chi tiêu trong gia đình. Xuyên suốt khoảng thời gian ấy, tôi cứ mãi loay hoay với câu hỏi “Phải chăng mọi cố gắng của mình vẫn chưa đủ?”. Và như một hậu quả kéo theo: tôi lại mệt mỏi và nản lòng.
Nhưng may mắn thay với niềm tin và những cố gắng không ngừng, mẹ tôi đã khỏi bệnh. Áp lực và lo âu trong tôi một lần nữa được giải tỏa. Sau đó một thời gian, tôi biết đến chương trình Thạc sỹ ngành Phát triển đô thị bền vững do đại học kỹ thuật Darmstadt Đức hợp tác giảng dạy tại đại học Việt Đức. Bằng tinh thần cầu tiến và nỗ lực vốn có cùng những lời động viên từ gia đình, tôi nhận được học bổng của cơ quan Trao đổi Hàn lâm Đức (DAAD) để thực hiện luận văn tại Darmstadt trong 7 tháng. Những ngày trước khi bay, tôi dành thời gian trở lại huyện Củ Chi, nơi tôi chọn làm trường hợp nghiên cứu cho luận văn của mình. Với tác động của công nghiệp hóa và sự xuất hiện của các khu công nghiệp trên khắp địa bàn huyện, cuộc sống của người dân – những người đa số từng là nông dân trước đây, đã thay đổi rất nhiều, cả theo hướng tích cực và tiêu cực. Lắng nghe những chia sẻ của họ, tôi hiểu thêm về bao nỗi vất vả họ từng gặp phải cũng như những thực trạng nông nghiệp hiện nay tại vùng đất thép thành đồng này.
Sau khi đến Đức, những dự án nghiên cứu và các chuyến đi thực địa tạo cho tôi cơ hội đi đến nhiều vùng đất khác nhau ở châu Âu, hiểu thêm về những nền văn hóa mới, cách con người sống chan hòa, giúp đỡ nhau vì lợi ích chung cũng như cách áp dụng những tiến bộ mới vào phát triển đô thị và nông thôn. Tôi trở về nước, mang theo mình một nền tảng kiến thức vững chắc có thể giúp tôi áp dụng vào giải quyết những vấn đề còn tồn đọng ở thành thị và nông thôn Việt Nam. Tôi mong muốn được tham gia vào các dự án phát triển, thay đổi chất lượng sống của cộng đồng và thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, đặc biệt là ở vùng quê.
Tôi tình cờ được biết và gặp gỡ anh Huỳnh Hạnh Phúc – CEO của công ty Green Edu. Sau những trao đổi cởi mở về câu chuyện nông nghiệp Việt Nam cũng như những dự định ấp ủ của cả hai, tôi chính thức trở thành một Cộng sự chuỗi giá trị ở Green Edu.
ĐẾN VỚI GREEN EDU…
Từ khi bắt đầu làm việc ở Green Edu, tôi được tiếp cận một môi trường làm việc năng động, nơi mọi nhân viên đều sẵn sàng hỗ trợ nhau. Những buổi họp training nội bộ mang đến cho tôi nhiều kiến thức mới ngay từ chính những người đồng nghiệp của mình đúng với tinh thần hoạt động của Green Edu: học hỏi, chính trực và hợp lực. Bên cạnh đó, tôi được tham dự vào nhiều hội thảo và diễn đàn lớn như Diễn dàn Pháp lý Liên minh Hợp tác xã quốc tế, Hội nghị Đầu tư xanh tại Trà Vinh, v.v… Nhờ vậy, tôi có cơ hội được lắng nghe và cập nhật nhiều xu thế đổi mới cũng như những chia sẻ thú vị từ nhiều chuyên gia trong và ngoài nước. Tôi tin rằng, ở nơi đây, tôi có thể tiếp tục được học hỏi, đóng góp công sức, kiến thức và những kinh nghiệm của mình để cải thiện đời sống cùng thu nhập của người nông dân, giúp họ củng cố lại niềm tin vào nền nông nghiệp nước nhà và phát triển sinh kế một cách bền vững.
Không ai có thể lựa chọn mình sinh ra trong một hoàn cảnh như thế nào, nhưng quyết định tương lai là nằm trong tay mỗi chúng ta. Tôi hy vọng, mỗi lúc bạn thấy yếu lòng và mệt mỏi nhất, hãy nhớ lại rằng xung quanh ta vẫn còn những người yêu thương cần đến mình, rằng “khả năng của con người là vô hạn” nên đừng giới hạn nó bởi những khó khăn nhất thời; từ đó hãy vững tâm, tiếp tục đứng lên mà bước về phía trước. Và nếu bạn cũng mong muốn tạo ra những thay đổi tích cực không chỉ cho bản thân mà còn cho cộng đồng, hãy bắt đầu điều đó ngay từ hôm nay. Hãy tin tưởng mãnh liệt rằng: bạn có thể và sẽ làm được.
Bài viết & Hình ảnh: Bình Thiết kế: Linh Tâm
Value Chain Associate Program (VCAP)là là chương trình phát triển và tạo môi trường cho tài năng trẻ ở tất cả các ngành nghề phát huy thế mạnh và cống hiến cho cộng đồng, cho hệ sinh thái Nông nghiệp ngày càng hưng thịnh. Là một Associate (Cộng sự), bạn sẽ trở thành những “chiến binh” trang bị đầy đủ kỹ năng với sứ mệnh giải quyết các vấn đề Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân theo định hướng chuỗi giá trị và thị trường. Để trở thành một phần của VCAP – chương trình Cộng sự chuỗi giá trị như Bình, ứng tuyển vào chương trình VCA cùng chúng tôi ngay:ỨNG TUYỂN
Những năm cấp một, với nhiều đứa trẻ, đó là khoảng thời gian vô tư làm quen với thầy cô, trường lớp thì với tôi đó lại là những nỗi lo toan về học phí và cả việc: tôi bị bạn bè bắt nạt. Đỉnh điểm là khi tôi học lớp bốn, cứ mỗi sáng thức dậy, tôi lại sợ sệt không biết ngày hôm đó đến lớp sẽ gặp những việc gì. Tôi bị chính cô chủ nhiệm của mình mang ra làm đề tài cho cả lớp trêu chọc chỉ vì tôi hay đóng học phí trễ, vì tôi sử dụng bộ sách giáo khoa cũ của chị hai để lại hay vì tôi mang đôi giày bị mòn đế mãi chưa chịu thay. Mọi thứ cứ thế tích tụ dần trong tâm trí một đứa trẻ chín tuổi, cho đến một hôm sau khi bị cô bắt đứng giữa lớp mắng vì không đóng học phí đúng hạn, tôi lê từng bước chân về nhà trong sự hoảng loạn tột cùng.
Hôm đó, tôi đã khóc với mẹ thật nhiều, tôi xin mẹ cho mình được nghỉ học một năm trong từng tiếng nấc nghẹn chỉ vì ngây ngô nghĩ rằng tôi sẽ không còn gặp lại những điều khủng khiếp ấy ở trường nữa.
Vài hôm sau, mẹ cùng tôi đến lớp, cô xin lỗi và hứa với mẹ tôi rằng sẽ không để sự việc ấy tái diễn. Tuy nhiên, mọi chuyện sau đó càng trở nên tệ đi khi tôi tiếp tục trở thành trung tâm của những trò đùa trong lớp. Tôi không khóc với mẹ và đòi nghỉ học nữa, tôi cố gắng nuốt những giọt nước mắt và nỗi sợ sệt vào trong để cố gắng vượt qua những ngày học còn lại.
Tôi nghĩ rằng, ba mẹ mình đã có quá nhiều nỗi bận tâm và cực nhọc nên tôi không muốn mình mang thêm vào đấy những-giọt-mồ-hôi.
Tôi nhớ rõ cũng những ngày mưa năm ấy, ngôi nhà mái lá oằn mình với những đợt gió mạnh, nền nhà thấp nước ngập cứ rút lên từng đợt. Ba, mẹ, chị hai và tôi chạy tới lui, người cầm thau hứng nước dột, người lo tát nước ngập ra ngoài, người chất đồ đạc lên cao để không bị ẩm. Xung quanh là những chiếc cổng cao đóng kín, im thin thít của những người họ hàng hờ hững. Họ – mặc nhiên không một lần tỏ ra quan tâm, chỉ có gia đình nhỏ bốn người của tôi tự nhắc nhở nhau cố gắng trong những lúc khó khăn nhất. Đã nhiều lần, tôi chợt thấy những giọt nước mắt tủi thân của mẹ hòa vào những giọt mưa, những tiếng thở dài của ba lẫn vào từng cơn gió rít, tất cả càng khiến tôi thấm thía hơn bao giờ hết một điều: tôi không thể buông xuôi. Thế nên, tất cả tạo nên trong tôi một động lực mãnh liệt, giúp tôi can đảm vượt qua những biến cố đầu tiên trong đời. Chỉ có cố gắng học tập, tôi mới có thể tự tạo ra cho mình những con đường rộng mở đi đến thành công, cũng như giúp ba mẹ có một cuộc sống an yên hơn. Tôi học cách bỏ ngoài tai những trò đùa của bạn học, tự tạo niềm vui cho bản thân mỗi lần áp lực bủa vây. Hai năm sau đó, tôi bắt đầu nhận được học bổng khuyến học của thành phố và duy trì thành tích ấy đến hết những năm phổ thông. Tôi đã không còn là một đứa trẻ hay ngồi tủi thân so sánh hoàn cảnh của mình với tụi bạn cùng lứa nữa mà tôi – vững tâm, chín chắn và biết cảm thông cho ba mẹ hơn.
Bằng những nỗ lực và đôi chút may mắn, tôi thi đậu vào một trong những trường kỹ thuật lớn của thành phố: đại học Bách Khoa Tp. HCM. Đây chính là nơi ươm thêm trong tôi một chút cạnh tranh, đủ để cho bản thân không ngừng phấn đấu và tự mãn. Tôi nhận được thêm học bổng hỗ trợ từ các doanh nghiệp, được sinh hoạt cùng các bạn sinh viên với cùng nỗ lực vượt khó, nơi câu chuyện của chúng tôi luôn được thấu hiểu và nhận được những lời động viên. Cùng với những chuyến đi tình nguyện, tiếp xúc với nhiều hoàn cảnh cơ cực xung quanh mình, tôi nhận ra hạnh phúc đôi khi vẫn ở đó, trong nụ cười của những con người bình dị, nhận ra những cái nắm tay chia sẻ đôi khi lại ấm lòng hơn cả lúc những cánh cổng cao kia một lần hé mở.
Tôi tìm hiểu nhiều hơn về các hoạt động xã hội, lên kế hoạch học anh văn để chuẩn bị cho chuyến đi xa hơn đến những miền kiến thức mới sau khi tốt nghiệp. Thế nhưng, khó khăn lại tìm đến khi tôi hoàn thành chương trình đại học vài tháng, mẹ tôi bệnh nặng và phải nằm viện. Tâm trí tôi một lần nữa rơi vào một khoảng không trống rỗng. Mọi dự định gián đoạn, tôi phải làm thêm nhiều việc để có thể chăm sóc cho mẹ và trang trải chi tiêu trong gia đình. Xuyên suốt khoảng thời gian ấy, tôi cứ mãi loay hoay với câu hỏi “Phải chăng mọi cố gắng của mình vẫn chưa đủ?”. Và như một hậu quả kéo theo: tôi lại mệt mỏi và nản lòng.
Nhưng may mắn thay với niềm tin và những cố gắng không ngừng, mẹ tôi đã khỏi bệnh. Áp lực và lo âu trong tôi một lần nữa được giải tỏa. Sau đó một thời gian, tôi biết đến chương trình Thạc sỹ ngành Phát triển đô thị bền vững do đại học kỹ thuật Darmstadt Đức hợp tác giảng dạy tại đại học Việt Đức. Bằng tinh thần cầu tiến và nỗ lực vốn có cùng những lời động viên từ gia đình, tôi nhận được học bổng của cơ quan Trao đổi Hàn lâm Đức (DAAD) để thực hiện luận văn tại Darmstadt trong 7 tháng. Những ngày trước khi bay, tôi dành thời gian trở lại huyện Củ Chi, nơi tôi chọn làm trường hợp nghiên cứu cho luận văn của mình. Với tác động của công nghiệp hóa và sự xuất hiện của các khu công nghiệp trên khắp địa bàn huyện, cuộc sống của người dân – những người đa số từng là nông dân trước đây, đã thay đổi rất nhiều, cả theo hướng tích cực và tiêu cực. Lắng nghe những chia sẻ của họ, tôi hiểu thêm về bao nỗi vất vả họ từng gặp phải cũng như những thực trạng nông nghiệp hiện nay tại vùng đất thép thành đồng này.
Sau khi đến Đức, những dự án nghiên cứu và các chuyến đi thực địa tạo cho tôi cơ hội đi đến nhiều vùng đất khác nhau ở châu Âu, hiểu thêm về những nền văn hóa mới, cách con người sống chan hòa, giúp đỡ nhau vì lợi ích chung cũng như cách áp dụng những tiến bộ mới vào phát triển đô thị và nông thôn. Tôi trở về nước, mang theo mình một nền tảng kiến thức vững chắc có thể giúp tôi áp dụng vào giải quyết những vấn đề còn tồn đọng ở thành thị và nông thôn Việt Nam. Tôi mong muốn được tham gia vào các dự án phát triển, thay đổi chất lượng sống của cộng đồng và thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, đặc biệt là ở vùng quê.
Tôi tình cờ được biết và gặp gỡ anh Huỳnh Hạnh Phúc – CEO của công ty Green Edu. Sau những trao đổi cởi mở về câu chuyện nông nghiệp Việt Nam cũng như những dự định ấp ủ của cả hai, tôi chính thức trở thành một Cộng sự chuỗi giá trị ở Green Edu.
ĐẾN VỚI GREEN EDU…
Từ khi bắt đầu làm việc ở Green Edu, tôi được tiếp cận một môi trường làm việc năng động, nơi mọi nhân viên đều sẵn sàng hỗ trợ nhau. Những buổi họp training nội bộ mang đến cho tôi nhiều kiến thức mới ngay từ chính những người đồng nghiệp của mình đúng với tinh thần hoạt động của Green Edu: học hỏi, chính trực và hợp lực. Bên cạnh đó, tôi được tham dự vào nhiều hội thảo và diễn đàn lớn như Diễn dàn Pháp lý Liên minh Hợp tác xã quốc tế, Hội nghị Đầu tư xanh tại Trà Vinh, v.v… Nhờ vậy, tôi có cơ hội được lắng nghe và cập nhật nhiều xu thế đổi mới cũng như những chia sẻ thú vị từ nhiều chuyên gia trong và ngoài nước. Tôi tin rằng, ở nơi đây, tôi có thể tiếp tục được học hỏi, đóng góp công sức, kiến thức và những kinh nghiệm của mình để cải thiện đời sống cùng thu nhập của người nông dân, giúp họ củng cố lại niềm tin vào nền nông nghiệp nước nhà và phát triển sinh kế một cách bền vững.
Không ai có thể lựa chọn mình sinh ra trong một hoàn cảnh như thế nào, nhưng quyết định tương lai là nằm trong tay mỗi chúng ta. Tôi hy vọng, mỗi lúc bạn thấy yếu lòng và mệt mỏi nhất, hãy nhớ lại rằng xung quanh ta vẫn còn những người yêu thương cần đến mình, rằng “khả năng của con người là vô hạn” nên đừng giới hạn nó bởi những khó khăn nhất thời; từ đó hãy vững tâm, tiếp tục đứng lên mà bước về phía trước. Và nếu bạn cũng mong muốn tạo ra những thay đổi tích cực không chỉ cho bản thân mà còn cho cộng đồng, hãy bắt đầu điều đó ngay từ hôm nay. Hãy tin tưởng mãnh liệt rằng: bạn có thể và sẽ làm được.
Bài viết & Hình ảnh: Bình Thiết kế: Linh Tâm
Value Chain Associate Program (VCAP)là là chương trình phát triển và tạo môi trường cho tài năng trẻ ở tất cả các ngành nghề phát huy thế mạnh và cống hiến cho cộng đồng, cho hệ sinh thái Nông nghiệp ngày càng hưng thịnh. Là một Associate (Cộng sự), bạn sẽ trở thành những “chiến binh” trang bị đầy đủ kỹ năng với sứ mệnh giải quyết các vấn đề Nông nghiệp – Nông thôn – Nông dân theo định hướng chuỗi giá trị và thị trường. Để trở thành một phần của VCAP – chương trình Cộng sự chuỗi giá trị như Bình, ứng tuyển vào chương trình VCA cùng chúng tôi ngay:ỨNG TUYỂN
Ngày 26/4/2019, UBND tỉnh Trà Vinh đã phối hợp cùng Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ tổ chức thành công hội nghị đầu tư xanh Trà Vinh 2019 với chủ đề “Kết nối nguồn đầu tư phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp công nghệ cao định hướng thị trường trên nền tảng logistics”.
Đến tham dự hội nghị có Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân, đại diện lãnh đạo tỉnh Trà Vinh, các doanh nghiệp, nhà đầu tư, chuyên gia kinh tế, nhà khoa học trong và ngoài nước, các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, công ty Green Edu cùng hơn hai trăm sinh viên trẻ đến từ Đại học Trà Vinh.
Ông Nguyễn Thiện Nhân – Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ TP. HCM phát biểu tại Hội nghị Đầu tư Xanh Trà Vinh 2019 do Tạp chí Nhà Quản Lý phối hợp cùng Ủy Ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và Viện Kinh tế Nông nghiệp Hữu cơ tổ chức.
Mở đầu hội nghị, chủ tịch Liên Minh Hợp Tác Xã Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo đã có bài phát biểu về Vai trò của nông dân và hợp tác xã tham gia vào chuỗi giá trị, từ đó đưa ra giải pháp huy động nguồn lực để phát triển nông nghiệp, với mục tiêu là phát triển chuỗi giá trị trái cây và rau củ quả phục vụ nhu cầu tăng trưởng ngành là 12%/năm. Thách thức lớn đề ra cho ngành là quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ chủ yếu ở hộ gia đình, kinh nghiệm sản xuất và canh tác lâu đời kéo theo chi phí sản xuất và logistic còn ở mức cao. Bên cạnh đó năng lực quản trị cạnh tranh của nông dân còn hạn chế nên chưa thể nắm bắt được vai trò quan trọng của chuỗi giá trị, cũng như vai trò của bản thân trong chuỗi. Các đại biểu tham dự diễn đàn cho rằng, Trà Vinh có thế mạnh với nhiều loại nông sản nức tiếng gần xa như măng cụt, nhãn Cầu Kè hay xoài, thanh long Càng Long, v.v…dân số trong độ tuổi lao động cùng với thuận lợi về đất đai, khí hậu, nguồn nước giúp tỉnh Trà Vinh có thế mạnh và tiềm năng trong các lĩnh vực từ nông sản đến thủy sản.
Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân để lại ấn tượng sâu sắc với những con số về thực trạng nông nghiệp và nông thôn Việt Nam. Thu thập bình quân đầu người của nông dân hiện nay là xấp xỉ 2.470.000 VND/ người. Theo ước tính, để thu nhập người dân ở khu vực nông thôn có thể bắt kịp khu vực thành thị, cần ít nhất 15 năm nữa. Vì thế, những câu hỏi đặt ra là “Cần những giải pháp nào để rút ngắn thời gian này? Làm thế nào để nông nghiệp Việt Nam có thể phát triển một cách bền vững?”
Dựa trên những đánh giá phân tích thế mạnh tiềm năng và thách thức, anh Lê Thành – Viện trưởng Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ đã kêu gọi đầu tư và hợp lực từ các bên. Theo anh, Mô hình chuỗi giá trị nông nghiệp công nghệ cao ngành rau củ quả định hướng trên nền tảng logistics chính là lời giải cho những câu hỏi được đặt ra ở trên.
Qua những số liệu khảo sát, nhu cầu tiêu thụ rau củ quả tại Việt Nam và trên thế giới ngày càng tăng cao với yêu cầu và chất lượng đòi hỏi ngày càng khắt khe. Đây là ngành được định giá tỷ đô và chỉ trong vài năm gần đây theo xu thế tiêu dùng và thói quen dinh dưỡng, ngành rau củ quả đã có những bước tiến nhanh chóng vượt bậc. Dựa trên thế mạnh và tiềm lực của tỉnh Trà Vinh, việc phát triển mô hình chuỗi giá trị nông nghiệp chính là cơ hội lớn mang lại lợi nhuận và nguồn sinh kế bền vững cho tất cả các đối tượng tham gia vào chuỗi, đặc biệt là bà con nông dân Trà Vinh. Bên cạnh cơ hội, thách thức còn lại là làm sao cho bà con nông dân hội nhập và bắt kịp xu thế phát triển, nhận được hỗ trợ đúng người đúng lúc. Đó cũng chính là tâm tư và nguyện vọng của rất nhiều người dân tỉnh Trà Vinh.
Vì thế, vào sáng cùng ngày 26/4, công ty Lavifarm – một trong những đối tác của Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ đã thực hiện nghi thức động thổ xây dựng tại huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh “Trung tâm hỗ trợ nông dân” – đây là trái tim của chuỗi giá trị, nơi kết nối đầu vào và đầu ra của nông sản. Tại đây, Bà con nông dân sẽ được tư vấn về giống, vật tư nông nghiệp cũng như cập nhật thông tin thị trường, nhận tư vấn về pháp lý, tài chính, kỹ thuật canh tác và cách thức áp dụng các mô hình canh tác hiệu quả.
Tham dự hội nghị, Green Edu và Teach for Vietnam được anh Lê Thành giới thiệu là hai tổ chức sẽ đồng hành trong mắt xích nhân lực của chuỗi. Đưa chương trình Nông Dân Tí Hon vào chương trình dạy học tại các trường và dạy tiếng Anh cho bà con.
Ông Lê Thành – Viện trưởng Viện kinh tế nông nghiệp hữu cơ khẳng định Green Edu và Teach for Vietnam tham gia vào mắt xích nguồn nhân lực với vai trò đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn.
Green Edu tham gia vào chuỗi với nhiệm vụ đào tạo và nâng cao năng lực nhân lực tham gia vào chuỗi đặc biệt chú trọng đến giới trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước. Đặc biệt trong bối cảnh nền nông nghiệp đối mặt với thách thức biến đổi khí hậu và sự phát triển thần tốc của công nghệ kỹ thuật hiện đại, những người trẻ cần nâng cao nhận thức hơn nữa về sự phát triển bền vững của 3 yếu tố không thể tách rời đó là kinh tế, môi trường và xã hội. Green Edu hoạt động hướng tới mục tiêu chung khai phóng nông nghiệp, đào tạo nông dân trở thành “công nhân nông nghiệp” nhằm mục đích thay đổi thói quen lao động, phá vỡ thói quen canh tác chỉ dựa trên kinh nghiệm lâu năm, đồng thời khuyến khích nông dân mạnh dạn đầu tư, áp dụng khoa học công nghệ kỹ thuật tiên tiến nhằm chú trọng nâng cao vào chất lượng.
Anh Huỳnh Hạnh Phúc – Giám đốc điều hành Green Edu ký kết biên bản ghi nhớ với Viện kinh tế Nông nghiệp Hữu cơ và Lãnh đạo tỉnh Trà Vinh.
Hội nghị kết thúc với bài phát biểu tổng kết của chủ tích UBND tỉnh Trà Vinh, ông Đồng Văn Lâm. Ông nhấn mạnh về sự hợp tác quan trọng của “4 nhà”: nhà đầu tư, nhà khoa học, nhà nông và Nhà nước, từ đó góp phần cải thiện quá trình phát triển đi lên của nông thôn và nông nghiệp Việt Nam cũng như thay đổi tư duy của người nông dân. Nông dân đổi mới thì tính cạnh tranh nông sản sẽ được cải thiện đáng kể. Từ đó, nông sản Việt Nam nói chung và nông sản Trà Vinh nói riêng sẽ đạt được thương hiệu trên thị trường trong và ngoài nước.
Ngày 10-12, ông Lữ Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; ông Lê Tiến Châu, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh có buổi làm việc với Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ để nghe thuyết trình về 5 dự án liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp mà đơn vị mong muốn được đầu tư vào Hậu Giang trong thời gian tới.
Lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các sở, ngành tỉnh (bên trái) trao đổi với Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ về những nội dung thực hiện 5 dự án. Ảnh: HỮU PHƯỚC(HG)
Theo đó, 5 dự án gồm: Dự án khu công nghiệp chế biến có quy mô 300-500ha; dự án Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao có quy mô 200ha; đầu tư nhà máy chế biến Lavifood có diện tích 50ha; Trung tâm điều phối và hỗ trợ khởi nghiệp, phát triển các hợp tác xã trẻ với tên gọi là “Ngôi nhà khởi nghiệp xanh” đặt tại tỉnh có diện tích 20ha và đặt tại các huyện có diện tích 10ha; phát triển vùng trồng liên kết nông dân kết hợp với du lịch trang trại sinh thái có diện tích 2.000ha. Cùng với thực hiện dự án thì hiện có 6 doanh nghiệp đăng ký đầu tư như:
Công ty Cổ phần Green Invest Holding;
Công Ty Cổ Phần Lavifood;
Lavi Farm;
Green Farm;
Green Logistics;
Công Ty Cổ Phần Green Edu;
Đồng thời liên kết với các đối tác liên doanh đến từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản, Mỹ, Indonesia… Khi các dự án trên được thực hiện, mà hạt nhân là nhà máy chế biến rau, củ, quả sẽ là một mô hình tốt về nông nghiệp công nghệ cao, góp phần phát triển kinh tế – xã hội cho tỉnh, cũng như xây dựng được hình ảnh Hậu Giang đến với nhiều nước trên thế giới thông qua sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao.
Phát biểu tại buổi làm việc, ông Lữ Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, cho rằng trên cơ sở ý kiến thống nhất của Chủ tịch UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan về 5 dự án mà Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ đã trình bày thì bản thân ông cũng đồng ý chủ trương thực hiện các dự án này, bởi tính khả thi mang lại cho người dân khi dự án đưa vào hoạt động.
Nhưng trước mắt, Bí thư Tỉnh ủy đề nghị các ngành có liên quan của tỉnh phối hợp với Viện Kinh tế Nông nghiệp hữu cơ khẩn trương hoàn thành các nội dung để có thể tiến hành ký kết hợp tác thực hiện tại “Diễn đàn kinh tế xanh 2018” được UBND tỉnh tổ chức vào ngày 12-12 tới. Về vị trí đất thực hiện các dự án sẽ được UBND tỉnh xem xét, nhưng trước tiên thống nhất với 3 địa điểm mà các sở, ngành tỉnh chọn để giới thiệu nhà đầu tư đến khảo sát là tại Cụm công nghiệp Nhơn Nghĩa A, Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và địa điểm gần Trường Chính trị tỉnh…
